Дунін-Марцінкевіч (Беларус)

Министерство образования РБ.СШ 18410 Д класс Дун н-Марц нкев чВыполнил Вжос С. К.Минск 2001.В нцэнтДун н-Марц нкев ч. 1807-1884 В нцэнт Дун н-Марц нкев ч закладва трывалыпадмурак новай беларускай л таратуры, бы мастаком арыг нальнай творчайканцэпцы адметнага стылю, асобай яркай каларытнай.Ус жыцц творчасць Дун на-Марц нкев ча служэнн грамадзянск м дэалам, у мкненн звышаць людзей духо на,

маральна. Няхай не се з дэала , як м натхня ся Дун н-Марц нкев ч, был самым перадавым насвой час, яго творчасць яркая мастацкая старонка адлюстраванн вельм значнага адрэзку г сторы беларускага народа. Амаль па стагоддзя п са п сьменн к, а за гыты час Беларусь з феадальнай стала кап тал стычнай,перажы шы люзорныя надзе на вызваленне ад прыгоннага ладу, гера чныя дн па стання 1863 года трагедыю яго паражэння, затым першыя два дзесяц годдз парэформеннага

часу, як я несл свае драматычныя карэктывы жыцц беларуск хгарадо в сак, ахопленых працэсам шпаркага разв цця кап тал зму.На два перыяды прынята дзял ць творчы шлях Дун на-Марц нкев ча дарэформенны паслярэформенны. Але ся яго творчасць выя ляе давол цэльны,аднойчы сфарм раваны мала крануты ншым плывам светапогляд. Што жфарм равала гэты светапогляд, як я акал чнасц жыцця паэта, як я дэйныя плывы, л та- ратурныя плын

, грамадск я сувяз кантакты? П нская шляхта 1866 Уфарсе-вадэв л Дун на-Марц нкев ча П нская шляхта свараецца пам ж сабой дзвесям . с з-за таго, што ван Цюхай-Л пск назва Ц хона Пратасав цкагамужыком. А як можна дараваць такую смяротную кры ду п нскаму шляхц цу, якможна пасля гэтага згадз цца на шлюб дачк Марыл з сынам Пратасав цкагаГрышкам П нская шляхта - выдатнае дасягненне беларускай нацыянальнай драматург

.Да з я лення Моднага шляхцюка К. Каганца Па л нк Я. Купалы гэта былапершая беларуская камедыя. Яна с ння не сыходз ць са сцэны прафес йных саманадзейных тэатра Беларус . Насычаная кам змам, яна разам з тым вельм сур зная, як бы працяг, тольк ншым сродкам , тае барацьбы, якую в Дун н-Марц нкев ч у па станн 1863 года. Даследчык звычайна звяртаюць увагу на вострыню крытык царскага чыно н ц-тва, суда.

Не менш вострая гэтая крытыка адрас шляхты. П нская шляхта п салася пасля па стання 1863 года. Паражэнне яго былокан- чатковым г старычным паражэннем польскай, у тым л ку беларускай, шляхты,па- ражэннем тых дэала , як м сам Дун н-Марц нкев ч с мпатызава , як япрапаведва . Н польская, н беларуская шляхта пасля 1863 года на г старычнуюарэну як кольк небудзь значная г старычная с ла больш ужо не выйшла. Дыбудучы грамадск акты най на працягу мног х стагоддзя , шляхта г сторы польскага

беларускага народа, з аднаго боку, вылучыла ярк х рэвалюцыйныхдзеяча Т. Касцюшку, А.М цкев ча, В. Урубле скага, Я. Дамбро скага, з другогабоку, з яе асяроддзя вылу- чы ся тып фанабэрыстага ганарл ца. Юрыдычна Польшчыяк дзяржаве шляхец- к х вольнасцей усе дваране был ро ныя магнат апошн сазбяднелых прадста н - ко так званай шарачковай шляхты. Выкарысто ваючышарачковую шляхту сва х пал тычных нтрыгах, магнаты разбэшчвал яе пал тычна маральна.

У вын ку складва ся тып шляхц ца сама пэ ненага, ганарл вага,каставага, ва мовах Белару- с нецярп мага да народнага асяроддзя,грэбл вага да сяго мужыцкага, хоць у штодз нным жыцц н побытам, н працайпадобны шляхц ц ад мужыка н чым не адрозн ва ся.Дун н-Марц нкев ч аднос ся да народных мас накш. таму н мог не стацькры- тыкам таго, чаго с й душой не прыма у ганарл вай, дал кай ад народашляхце. П нская шляхта стала творам,у як м драматург раскв та

ся з бл зарукасцю шлях- ты, з яе класавай, паитычнайабмежаванасцю. Дун н-Марц нкев ч высмейва зака- ранелае нежаданне шляхты стацьпобач з народам, яе самалюбства, каставы эга зм, фанабэрл васць, разглядаючыус гэта як прычыны паражэння па стання 1863 года. Так м чынам, смехДун на-Марц нкев ча нараджа ся з драм 1863 года з горычы па- ражэння.С ння П нская шляхта як фарс-вадэв ль найперш уражвае тым, што напаверхн м, што вын кае з сямейна-бытавой

кал з , з уласц вай тольк жанрувадэв ля л г- касц , гулл васц , дасц пнасц . Але жанравая прыродафарса-вадэв ля, яго л гкасць н бы павярхо насць н як не засланяюць у п есепершаснага, гало нага сур знасц яе сацыяльнага прыцэлу. Адначасова сатырыкадкрыва агонь па антынароднасц шляхты, па цару, улад якога прадста ляе П нскай шляхце найяснейшая карона судовы чыно н к Кручко .Дун н-Марц нкев ч бл скучы, в ртуозны майстар фурса-вадэв ля разгортвання сцэн чнай нтрыг ,

выкарыставання сольных спева , дуэта , танца ,прыпевак, арган зацы масавых сцэн. Беларускае слова яго по н цца гарэзнасцю.У вуснах адных персанажа яно грубавата-простанароднае Ц хон Пратасав цк ,Куторга , у друг х летуцэнна-задуменнае Марыська, Грышка , у трэц х абказ ненае лекс ко- нам судзейства Кручко , П сульк н .Глыбокай ндыв дуал зацы характара у п есе няма.

Гэта такая камедыянорава , дзе носьб там характэрных заган выступаюць пакрыху се пакры джаныЦ хон Пратасав цк кры дз цель ван Цюхай-Л пск , Статкев ч Альпенск ,як х Кручко зв для чарговай сварк , спадзеючыся на новае жн во . Ро ным жачынам норавы шляхты выказваюцца сцэне з пакараннем б зунам . Кожны зшляхцюко апошнюю капейку гато аддаць, каб тольк , кал жо секчы яго будуць,то хай сякуць, як

шляхц ца на дыване, а найлепш, то каб зус м м нуць б зуно ,бо чым жа тады н, шляхцюк, будзе адрозн вацца ад мужыка Пинская шляхта Ус жулагодж- вае Кручкова, грузячы яму по ны воз сушаных грыбо , кадо бчыка м ду ншага дастатку. З павагай ня цямнасцю слухае гэтая шляхта выкладк жывадз ра Круч- кова, у якога сакав ку 69 дз н, у кастрычн ку 45, бо затак м менав та датам абвяшчаецца м спачатку каз Пятра Вял кага, як н бытаз яв ся 1688 годзе, кал

П тр бы яшчэ малалетн м, а пасля каз еявял частва Анны вана ны 1764года , хоць тая царавала на самой справе 1730-1740гадах. А чаго вартыя казы Ел саве- ты Пятро ны ад 49 апрэля 1893года всем ласц вейшай Екацярыны Вял кай ад 23 сенцябра 1903 года П нскаяшляхта нават не ведае летазл чэння, веку, года, у як м яна жыве! Ус м гэтымДун н-Марц нкев ч з едл ва высмейва грамадскую нэртнасць, прав нцыял зм,невуцтва шляхты.

Большасць шляхц ца як тыпы раскрываюцца п есе сва й мовай. Асабл вахарактэрная мова Ц хона Пратасав цкага з гэтым дарэчы яго гаворцы неда-рэчы хрэн табе вочы . Характэрная таксама мова яго жонк Кул ны зпастаян- ным прыгаворваннем бойся бога Але найбагацей у сва х кам чныхнюансах мана- лог Куторг Кручкова.Куторга стары кавалер. н заляцаецца да Марыськ , хоча адб ць яе

Грышк гало нае выкарыстаць момант Куторга згаджаецца скрывадушн чаць як сведкаперад Кручковым на карысць Пратасав цк х, абы тольк яны аддал за ягоМарысь- ку. Аднак сведкам змовы куторг станов цца сам Кручко запраторвае ня далага хажора халодную, а сам,узя шы хабар, выступае затым у рол дабрачынцы-свата Грышк Марыськ . Увын ку за се свае судовыя згрызоты канфл ктныя бак рас- плачваюцца немалым грашам .

Перапшкоды да жан цьбызакаханых зняты, новы канфл кт пам ж шляхтай Кручковым завязаны, прадста н кцарскага суда зн кае са сцэны з по най надзеяй, што н зно зав тае сюды дашляхты, зно грабяне чарговы хабар, пап е хмельнага крупн ку, паздз ляе шляхтусва й вучонсцю, злосцю дабратой, непрыступнасцю згаворл васцю.Вобраз Кручкова вобраз, як пададзены п есе найбольш буйнымпланам. П скульк н Тут, брат, нам харошае жн во! настройвае

Кручко свайго п сьма-вадз целя, не менш ласага на грошы чым сам. Следства Кручкова самае аб екты нае Гало нае, абы было страшна , таму найяснейшай кароны вусадз н ун з, а друг гору тырчыць. Став цца пытанне, ц сць сведк , а дасведка , ц бачыл бойку Пратасав цкага з Л пск м, ц не бачыл . не паспел адны са сведак сказаць, што бачыл , друг я што не бачыл , адразу ж грым ць Ну дык добра! Следства кончана, цяпер будзе суд .

Але спачатку Кручко спаганяе гры ну. Плацяцьусе. Обжалованы Протосав цк мее зараз жа плац ць пошл н 20, прыгонных 16 на канцэлярыю 10 рубл . Жалу- шчыся Л пск палав не таго сведк , каторыябачыл драку, а не баран л па 9-ц рубл , а сяпрочая шляхта, што небачыла драк , за тое, што не бачыла па тры рубл . Ужо хап ла б, здаецца,гэтага, ста шага с ння славутым высло я за тое, што не бачыла па трырубл , ды

с гэта яшчэ не апагей кручкатворства Кручкова. Апагей дэкрат,якому ся шляхта кланяецца, як м Кручко карае, штрафуе, назначае колькасцьб зуно на дыване без дывана бярэ, наряшце, за гербавую негербавуюпаперу. Дастаецца добра вс й прочэй шляхце, каторая не в дзела драк . За то,што не в дзела, а тым самым не магла разняць дзерушчыхся , й назначаеццатаксама па пяць лоз на дыване, па пяць рубл в пользу таго ж прысуцв я , гэтазначыць, у карысць самой найяснейшай кароны яшчэ

адз н штрых. Шляхта прос ць, каб Кручко зл тава ся, вызвал адлазы. Яна жо залагодз ла П сульк на, суну шы яму к шэнь маляванага госця , той перадае просьбу шляхты Кручкову. Кручко адказвае не магу, не магу.Знаеш, па всем ласц вейшаму казу нашага гасудара 1881 года, сенцябра 75-гадня, какой вял к адказ за паблажку сторанам у гало ным прэступленн ? Нетольк пасаду магу страц ць, но л чнасць падвергнецца апаснасц . , слухаючыКручкова, шляхта яшчэ больш

раскашэльваецца, каб тольк пазбав ццанаслання-кары, каб не вяргаць у апаснасць такую высокую л чнасць , якнайяснейшая карона А астатн м найяснейшая карона цудо ны чалавек, жарта н к, вып цьможа, патанцаваць, лад сказаць Ну, пановешляхта браты! Я вам родны, явам брат, дык на прашчанне вып ем яшчэ па кубку крупн ку, заспяваем нашуродную песню ды паскачам на заручынах . Маральная сапсутасць м пачынаецца зхабар- н цтва, а кручкатворам яго зраб царызм, бюракратыя, с стэма,

якую выкрыва Дун н-Марц нкев ч вобразам Кручкова. Так м чынам, у цэлым са сва йзадачай камеды графа Дун н-Марц нкев ч у абраным жанры бл скуча справ ся.