ФранцыскСкарына
Жыццё і дзейнасцьВЫДАДЗЕНАСКАРЫНАМ.
ПРАГА 1517, 6 жнiўня — першае выдане Ф. Скарыны — «Псалтыр»
10 верасня — «Кнiга Iова»
6 кастрычнiка — «Прытчы Саламона»
5 снежня — «Кнiга Iсуса Сiрахава»
2 студзеня — «Еклесiят», або«Саборнiк»
9 студзеня — «Песня Песням»
19 студзеня — Кнiга «Прамудрасць божая»
10 жнiуня 1518 - «Кнiга Царстваў»
20 снежня — «Кнiга Iсуса навiна»
9 лютага 1519 – Кнiга «Юдзiф»
15 снежня — «Кнiга Суддзяў» , Кнiга«Быцце»
Каля 1519 — Кнiга : «Выхад» — «Левiт» — «Лiчбы» — «Другi закон»
1519 Кнiга : — «Руф» — «Эсфiр» — «Плач Ерамii» — апошняе пражскае выданне — «Кнiга прарокаДанiла»
Вiльня. Каля 1522 — выйшлапершае вiленскае выданне Францыска Скарыны — «Апостал», якоез'яуляецца першай дакладнай датаванай кнiгай, надрукаванай на тэрыторыi нашайкраiны.Францыск Скарына.
Пераклады рэлiгiйнай лiтыратуры першай чвэрцi 16-га веку звязаны з дзеяльнасцю доктара Францыска Скарыны, якi славен, аднак, не толькi ў гiсторыi нашай рэлiгiйнай лiтаратуры, колькiў тым , што ён прынес у наш край заходнееўрапейскiгуманiзм, шырыў асвету i распачаў наш друк. Скарына выйшаў здэмакратыi. Ен быў сынам полацкiх мяшчан-купцоў. Жыў прыблiзнаў 1490 — 1550гг. Наўчыўшыся чытаць па Псалтыры ў доме бацькоў i, яквiдаць, значна развiўшы сябе чытаннем кнiжак, ён з маладыхгадоў трапiў нейкiм спосабам у свае сталiчнае места - Вiльню, а адтуль - у Кракаўскi ўнiверсiтэт, дзе і набыў на фiласофскiм факультэце дыплом доктара навук.Адтуль ён паехаў у Iталiю. I вось, як пiшацца ў дакументах: у1512 годзе перад медацынскай калегiяй Падуанскага ўнiверсiтэтаз'явiўся малады чалавекз далекай старонкi, дужа вучоны, алебедны... Ён абаранiў усе навуковыя палажэннi, дадзенныя калегiяй, i набыў дыплом доктара медычыны. Пазней Скарына пабываўна Нямеччыне, пазнаемiўся з Марцiнам Лютэрам. Тым часам быў ужовынайдзены Гутэнбергам спосаб друкаваць кнiгi, а з 1491 года ўКракаве нейкi Швайпольт Фiёль друкаваў кiрылаўскiя царкоўна-славянскiя кнiжкi. Выпусцiўшы ўсяго 5 пяць кнiжак, на кошты нашых магнатаў i засаблiвасцямi нашай народнай мовы, гэты малаведамы ў гiсторыiдрукар быў абвiнавачан у ерасi i уцек з Кракава ўУгоршчыну. I вось Францыск Скарынабярэцца за падобную ж працу, але не ў родным Полацку, дзе не магло быць належных прылад, i не ў Кракаве, адтуль выгналi Фiёля, а ўспакойнай Празе i Чэхii. Першая кнiжка, якую ён прыблiзiў данароднай мовы i надрукаваў, выйшла 6-га жнiўня 1517 года. Гэта быў Псаўтыр. У 1517 — 19 гг., у Празе, Скарына надрукаваў 22кнiгi Бiблii, у 1525 годзе ён друкуе кнiжкi ўжо ў Вiльнi. Першая кнiжка, друкованная на нашай тэрыторыi i на ўсiмусходзе Еўропы, выйшла ў марце 1525 года. Гэта былакнiга «Апостал» з вiленскай друкарнi Скарыны. Тут жа ён надрукаваў i яшчэ некалькi кнiжак. Аб далейшым яго жыццi вестакзахавалася мала. Ведама толькi, штомеў ён шмат непрыемнасцей : згарэла яго друкарня, быў ён засуджаны наадабрэнне ўсяе маёмасцi ў судовай справе з сваякамi пажонцы i зышоў з асветнае нiвы ўсiмi забыты. Толькi цераз тры сталеццi быланалежна ацэнена праца гэтага выдатнейшага чалавека. З боку друкарскай тэхнiкiкнiгi Скарыны стаяць вельмi высока не толькi на свой час, але нават i длянашага часу. Цяпер яны лiчацца вялiкай рэдкасцю. У Лондане, у Брытанскiммузеi, ёсць найболей поўны камплект яго Бiблii. Унiкум Псалтыра 1517 г. (адзiны ў ва ўсiм свеце экземпляр) знаходзiцца ў Маскве (да рэвалюцыi быў у бiблiятэцы Мiкольскага адзiнавечнагаманастыра).
Автор Марушка Дзмiтрыем