AZƏrbaycanşÜnasliğIN

Azərbaycan Respublikasi Təhsil Nazirliyi Bakı Slavyan Universiteti Naxçıvan Dövlət Universiteti Gəncə Dövlət UniversitetiAZƏRBAYCANŞÜNASLIĞIN AKTUAL PROBLEMLƏRİÜmummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 87-ci ildönümünə həsr olunmuşI Beynəlxalq elmi konfrans3 – 8 may, 2010-cu ilBakı-Naxçıvan-GəncəTƏŞKİLAT KOMİTƏSİ K.M.Abdullayev -İ.Ə.HəbibbəyliE.İ.MəmmədovM.A.ƏliyevS.Ə.QafarovaA.A.KazımovN.V.İbadov E.Ə.ŞükürlüR.M.QeybullayevaQ.N.Barxalovİ.Z.QasımovA.Ə.RəcəbliA.F.Namazlı Bakı Slavyan Universitetinin rektoru, Əməkdar elm xadimi, AMEA-nın müxbir üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor Naxçıvan Dövlət Universitetinin rektoru Əməkdar elm xadimi, AMEA-nın həqiqi üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor Gəncə Dövlət Universitetinin rektoru kimya elmləri doktoru, professor Bakı Slavyan Universitetinin elmi işlər üzrə prorektoru, fəlsəfə elmləri doktoru, professor Bakı Slavyan Universitetinin beynəlxalq əlaqələr üzrə proprektoru, filologiya elmləri doktoru, professor Naxçıvan Dövlət Universitetinin elmi işlər üzrə prorektoru, fizika-riyaziyyat elmləri namizədi Gəncə Dövlət Universitetinin elmi işlər üzrə prorektoru, Bakı Slavyan Universitetinin Azərbaycanşünaslıq tədris-mədəniyyət mərkəzinin müdiri, filologiya elmləri namizədi, dosent Bakı Slavyan Universitetinin Azərbaycan ədəbiyyatı kafedrasının müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Bakı Slavyan Universitetinin Ölkəşünaslıq elmi tədqiqat laboratoriyasının müdiri, fəlsəfə elmləri namizədi, dosent Bakı Slavyan Universitetinin Azərbaycan dili və onun tədrisi metodikası kafedrasının müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Bakı Slavyan Universitetinin Beynəlxalq əlaqələr və regionşünaslıq fakültəsinin dekanı, tarix elmləri namizədi, dosent Təşkilat komitəsinin məsul katibi İÇİNDƏKİLƏR Аббасова Зибейда Некоторые аспекты развитиятуризма в Aзербайджане .............................. 13 Abdullayev Çingiz Alamniyada Azərbaycan dilinə və mədəniyyətinə maraq ....................................... 18 Abdullayeva Gültəkin İbtidai siniflərdə şagirdlərin nitqinin ifadəlilyi üzrə işin təşkili ………………......... 21 Abdullayeva Ruhəngiz Alman və Azərbaycan dilləridəfrazeoloji çoxmənaliliq və frazeoloji variantliq .......................................................... 24 Абдулла-заде Сара Измена и верность в контексте моральных ценностей общества(на основе художественной прозы) ............. 29 Абдуллабекова Гюляр К истории зарождения и развития Азербайджановедения в польше XIX-XX века .................................................. 29 Ağamirzəyev Əliş Azərbaycan Respublikasi prezidentinin sərəncamları ilə nəşr olunan latın qrafikalı kitablar arasında Rus ədəbiyyatı nümunələri ............................. 33 Агасиева Эльшана Формирование и развитиенациональной идеи азербайджанцев ……... 38 Ağayev Əjdər Ədaləti Qulamhüseyn Məhəmmədhüsеyn Şəhriyаr yаrаdıcılığındа Azərbаycаn ............................ 44 Ağayev İmran Baki şəhərində əhalinin məşğulluğununYüksəldilməsinin əsas istiqamətləri ................ 45 Аllаhvеrdiyеvа Fəridə Mürəkkəb siintаktik bütövün kоmpоnеntləri аrаsindа sintаktik əlаqə vаsitələri ................................. 50 Алиев Октай Национальные и международные последствия этнических чисток и геноцида: case-study – ходжалы и сребреница ..................................................... 55 Aslanova Nailə Cəfər Cabbarlı yaradıcılığında insan taleyi və müəllif “mən”-inin ifadəsi ............. 62 Ахундова Алла Оранта нахичеванская ................................... 69 Ашумова Афаг Синтез национальной ладовой основы с современной техникой композиторского письма в поэме с.ибрагимовой «ithaf» для органа и вокального дуэта ......... 76 Babayeva Məryəm Rəşid Behbudovun Azərbaycan musiqi mədəniiyətində rolu ............................. 80 Babayev Rafiq Bəzi inanclar: görünən və görünməyən tərəflər (Naxçıvan materialları əsasında).......... 85 Babayeva Rəsmiyyə Müasir azərbaycan-ingilis dil əlaqələrinin qarşılıqlı xüsusiyyətləri ................ 89 Bağirov Adil Naxçivan ərazisində bəzi toponimlərin yaranma və formalaşma yolları ....................... 95 Bağırova Sevinc Baloniya təhsiil prosesi vəAzərbaycan reallığı .......................................... 100 Бархалов Галиб «Феномен «человек-природа» в культурном контексте эпохи …………… 105 Байрамова Нигяр Принципы межгосударственного сотрудничества Азербайджана в сфере борьбы с международным терроризмом ………………………………... 109 Bayterekova Jeneşkul Репрессированные тюркологи Азербайджана и Казахстана ………………. 115 Cahangirzadə Səadət Hüseyn Cavid poeziyasındaromantizm və psixologizm .............................. 120 Camalov Kamal Heydər Əliyev və Azərbaycan təhsili .............. 125 Cavadova Yeganə İngilis dilində məkan onillikləri vəonlarin Azərbaycan dilində ifadəsi ………… 129 Джаванширова Нурлана Внешняя политика карабахского ханства в контексте усиления русского проникновения на Южный Кавказ в начале 80-х годов XVIII века ................................... 134 Cəfərli Məhərrəm Aşıq ədəbiyyatında buta ................................. 137 Cəfərov Rafiq Tərcümə nəzəriyyəsi və fransiz dilindən Azərbaycan dilinə tərcümənin əsas prinsipləri .............................. 141 Dadaş-zadə Aqşin Azərbaycançılıq məfkurəsinin inkişafındamilli dramaturgiyanın rolu (xx əsrin 20-30-cu illərində Azərbaycan dramaturqlarının əsərlərində milli xarakterin yeni tipləri timsaında) ..................... 147 Eyüp Zengin Haydar Aliyev dönemi Azernbaycan ekonomisi .................................. 150 Əhədzadə Məleykə Azad Əliyev yaradıcılığının aktuallığı ............ 154 Əhməd Əsgər XIII-XV əsrlərdə Azərbaycan ictimai fikrinə səfəviyyə təriqətinin təsiri ............................... 158 Əhmədova Şəhla Azərbaycan dilinin xarici dil kimi tədrisi məsələləri .............................................. 166 Ələkbərova Xumara Глагольные образования в азербайджанской разговорной речи с заимствованиями элементами с русского языка ………………………………………... 167 Əliyev ƏdalətƏliyev Nizaməddin Azərbaycan məktəblərində yeni texnologiyalardan istifadənin pedaqoji-psixoloji problemləri ....................................... 174 Əlixanlı Ayna Azərbaycandakı yəhudillər: məskunlaşma və yerdəyişmələr ....................... 176 Əliyeva Xuraman Концепция человека в творчестве Юсифа Самедоглу и Исы Гусейнова ........... 181 Əliyev Azər Aşkarlжq dövrü Фzərbaycan tənqidində yeni estetik meyar axtarışı ............................ 184 Алиев Эльнур Азербайджанские заимствования в удийском языке .............................................. 188 Əliyev Məmməd Религиозная толерантность в современном Азербайджане ....................... 191 Əliyev Şirinbəy Gəncə Şəddadilər əmirliyinin xarici siyasətində Gürcü feodal dövlətləri (X-XI əsrlər) .................................................... 197 Əliyeva Hökümə T.Bakixanovun instrumental konsertlərində solist-orkestr «münasibətlərinə» dair .............. 205 Əliyeva Leyla Azərbaycan torpaqlarında erməni vilayətinin yaradılması .................................... 209 Алиева Лейла О проблемах современного переводоведения в Aзербайджане (из опыта работы над «переводческой энциклопедией») ............................................ 213 Əliyeva Zəhra Qrammatik interferensiyaya dair ..................... 216 Əmrayeva Dilbər Azərbaycan dili və onun lüğət tərkibində işlənən ingilis və başqa qərb mənşəli terminlərin işlənməsi ....................................... 221 Əsədov Araz Qazi Bürhanəddinin yaradıcılığında folklorumuzdakı məhəbbət fenomenləri .......... 226 Əsədova Məhəbbət Əvəzliklərdə cəm mənasının ifadəsi(Azərbaycan və ingilis dilinin materialları əsasında) ....................................... 229 Əsədova Nüşabə S.Tahir lirikasında mübarizə motivləri ............ 234 Əziz Boran Parlament sənədləri qaçqinlar problemini öyrənən mənbə kimi (1918-1920) ............................................. 239 Farzieva Səadət Azərbaycanin Talış folklorunda halay rəqs-mahnıları ........................................ 241 Герайзаде Малахат Игра с романтичностью и со словом в романе сабира ахмедли «запрещенная игра» (“yasaq edilmiş oyun”) .................................... 247 Hacıyev Asif Etnik coğrafi təsəvvürlərin azərbaycanşünaslıq araşdırmalarında rolu ....................................... 252 Hacıyeva Kifayət Təkrarların mürəkkəb sintaktik bütövün yaranmasında rolu (Azərbaycan və ingilis dillərinin materialları əsasında) ....................... 254 Hacıyeva Nazəndə Cabir Novruzun yaradıcılığındaAzərbaycançılıq ideyasının tərənnümü ........... 259 Heydərova Elmira Место русского русского языка в соврменном общстве ………………………. 263 Həbibbəyli İsa Heydər Əliyev və Azərbaycançılıq təlimi - ədəbi düşüncədən dövlət ideologiyası səviyyəsinə ...................................................... 266 Həsənova Pərişan “Kitabi–dədə qorqud” abidəsi azərbaycanşünaslığın tədqiqat obyekti kimi ………………………… 272 Həsənova Şərgiyyə Лексика, обозначающая нравственно-волевые качества характера человека в азербайджанском языкe ……… 279 Hüseynova İradə Azərbaycan musiqisinin inkişafındaAzərbaycan-rusiya musiqi əlaqələrinin rolu ............................................... 284 Hüseynov ŞabanSultanov Səbuhi Frazeoloji birləşmələrin daxili forması ........... 288 Hüseynova Ramilə Azərbaycandilli diskursun tipoloji xarakteristikası ................................................. 289 Hüseynova Yeganə İngilis və Azərbaycan dillərində zoometaforizmlərin semantik xüsusiyyətləri ................................... 294 Xəlilova Aynur Azərbaycan pianizm incəsənətinin ənənəsi olaraq bədii yanaşma və texnikanın vəhdəti .......................................... 299 Xudanlı Faiq Frankfurt məktəbində sağlam cəmiyyət və Azərbaycançılıq ideyası .............. 303 Халилова Гюльбениз Сравнительный анализ азербайджанского языка c закатальским диалектом аварского языка ............................................. 308 Халипаева Империат Мифологические представления древних и современных тюрков о воде и земле ................................................. 312 İbrahimov Abbas Orta əsr ərəb abidəsi “xəridət əl-əcaib və fəridət Əl-qəraib” azərbaycan dilində ............ 319 İsmayılova Ləman Kamal Abdullanın «Şah İsmayil və yaxud «hamı səni sevənlər burdadı...», «casus» və «beyrək» pyeslərində postmodernist əlamətlər ................................... 323 İsmayılova Nigar Azərbaycan Demokrati Respublikasi hökumətinin təhsilin milliləşdirilməsi siyasətində ibtidai təhsilin yeri ........................ 330 İsmayılzadə Xəyyam Tur Heyerdal və Azərbaycan ........................... 336 Kərimova Maya Rabiitəli nitqin inkişafi üzrə aparılan işlərdə uşaq bağçasi ilə məktəb arasında varisliyin imkanları və yolları ............................................ 339 Кишиева Maya Структурно-семантическая классификация названия игр (по дивану хагани) ......................................... 345 Kavaliaskus Vidas Страницы истории Азербайджанско-литовских культурных связей …………….. 351 Кулиева З. Гусейнзаде Ч. Экономика и география Азербайджана в контексте обучения студентов-иностранцев на подготовительном факультете ………………………………….. 357 Qafarov Namiq Azərbaycan dili şivələrində işlənən feli adların semantikasına dair ............................... 360 Кафарова Наргиз Азербайджан в системе международной защиты прав человека …... 362 Qəniyeva Jalə Azərbaycan dili və Türkiyə türkcəsində düzəltmə zərflər ............................................... 369 Quliyev İlkin XIV əsr Azərbaycan ədəbi dilinin sintaksisinə dair ……………………………... 373 Кулиева Севиндж Особенности описания союзов в русско-азербайджанских словарях ……….. 374 Kурбанов Тофиг О некоторых экологических проблемах Азербайджана …………………. 378 ^ Гаджиев Эльдар К проблеме развития тюркских этнокультурных общностей ………………. 383 Гейдаровa Эльмира Место русского языка в современном обществе ……………………………………. 386 Гусейнов Гaрун-Рашид К протоэтногенезу азербайджанцев и кумыков в контексте древнейшей прикаспийской прародины тюркских народов …………………………………… 389 Mehmet Mehdi Bayat Haydar Babaya Selam) destanının Irak Türkmen edebıyatındakı yankıları ................... 393 Меджидова Губа «Археписьмо» как одно из критериев постмодернистской прозы (на материале романа «неполная рукопись» Камала Абдуллы) ........................................................ 405 Məhərrəmli Baba Azərbaycan dilinin kök morfemləri Türk dilləri kontekstində ................................. 409 Məhərrəmov Ziyəddin Qərbi azərbaycan ədəbi mühitinin folklor örtüyündə şifahi söz sənəti və aşıq yaradıcılığı ................................ 414 Məmmədov Sadir Azərbaycanda narkotiklərlə mübarizənin strateji mahiyyəti …………………………… 420 Məmmədov Habil Kino, televiziya və radio sahəsində Azərbaycan və Şərqi Avropa ölkələri arasında mədəni əlaqələr ................................. 422 Məmmədov İsmayıl Müasir mətbuat dilinin leksik-semantik mənzərəsi ......................................... 429 Məmmədova Almaz «Kurrikulum» azərbaycan təhsil sisteminin modernləşdirilməsinin mühüm istiqamətlərindən biri kimi .............................. 432 Мамедова Арзу Азербайджанские композиторы и их роль в развитии национального симфонизма .................................................... 436 Мамедова Арзу Исследование оркестрового письма как один из ракурсов изучения симфонического наследия азербайджанских композиторов .................................................................. 440 Мамедова Тамилла Алфавитное письмо азербайджанского языка в диахроническом и синхроническом аспектах ............................. 441 Məmmədzadə Pakizə İngilis dili mənşəli texniki terminlərin Azərbaycan dilində işlənməsinə dair ............... 446 Масимов Камран Принципы участия азербайджана в СНГ .... 451 Məsimova Günay Müasir texnologiyalarin notariat prosesində tətbiqi ............................................. 456 Mikayılzadə Lalə Azərbaycan dilinin leksik sistemində Fars dilindən alinma sözlər .............................. 459 Miriyev Akif Qloballaşma və milli dilə münasibət məsələsi .......................................... 464 Muradova Mehriban İnformasiya axini dövründə Azərbaycan dilindən ingilis dilinə tərcümənin əsas prinsipləri ......................................................... 467 Mustafayeva Yeganə Вклад видных азербайджанских пианистов в развитии национального музыкального исскуства …………………………………… 471 Müslümova Ofelya Mühacir Azərbaycan və alman ədəbiyyatının bəzi problemləri ........................ 476 Мясоутова Гюльджан Творчество Газиза Губайдуллина ................ 479 Миндиашвили Н.,Паичадзе Т. Из истории грузинско-азербайджанских культурно-литературных взаимоотношений .......................................... 485 Мусаева Белла Кураш Ольга Проблема формирования межкультурной коммуникативной компетенции при обучении азербайджанскому языку как иностранному (опыт работы в МГЛУ) ........ 489 Nağdalıyev Aydın Azərbaycan dilinin fel şəkillərində analitizim və onun ifadə vasitələri ................... 494 Namazlı Aygül Политический дискурс и риторические фигуры (анафоры) (по маиериалам выступленияГейдара Алиева) …………….. 497 Namazova Səba «Molla Nəsrəddin» dərgisində azərbaycançılıq ideyası .................................... 501 Nəcəfova Leylaxanım Müasir Azərbaycan dilinin lüğət tərkibində işlənən beynəlmiləl terminlər haqqında ........................................... 504 Нуриева Ирада К вопросу территориальной целостности и неприкосновенности государственных границ (на примере Азербайджанской Республики) .................... 509 Nuruzadə Şəhla Müasir dövrdə Azərbaycanda konfessional şəraitin bəzi xüsusiyyətləri ......... 515 Кафарова Наргиз Азербайджан в системе международной защиты прав человека …………………….. 518 Orucova Şəkər Etnonimlərin öyrənilməsi azərbaycanşünaslığın aktual problemlərindən biri kimi ................................ 524 Osmanova Məlahət M.Hadi və H.Hayne yaradıcılığında azadlıq mövzusu .............................................. 529 Piriyev Eldar «Dədə Qorqud Kitabı»nın dilində işlənən fars sözlərinin fonetik xüsusiyyətləri .............. 533 Rəcəbova Ramizə Dil siyasəti və dil quruculuğu .......................... 537 Ruintən Kəmalə Azərbaycan-İran münasibətlərivə dağlıq Qarabağ problemi ............................ 541 Rüstəm Kamal “Kitabi Dədə Qorqud:” müqəddimə performativ akt kimi ........................................ 546 Rzayev Məmməd Heydər Əliyev və milli həmrəylik fəlsəfəsi ..... 549 Rzayev Məmmədtağı XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində azərbaycanda ictimai-siyasi fikrin formalaşmasina təsir edən əsas amillər ........... 555 Рзаева Нигяр Азербайджан – Россия: основные направления двустороннего сотрудничества .............................................. 559 Sadıqov Həsənbala Azərbaycan məsələsi – strategiya və taktika haqqında ......................... 564 Салманова Гюльгез Перевод посвящения в романе Анара «без вас» ............................................. 572 Seyidova Şahnaz İ.Şıxlının «Dəli Kür» romanındakı milli koloritin rus dilinə tərcümədə təzahürü ................... 576 Səlimov Şirxan Azərbaycan nefti uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinin səbəbləri .............................. 580 Shinjiashvili Tamar demographic portrait of the Azeris residing in Georgia ………………………….. 584 Soltanova Ruhəngiz Azərbaycan ədəbiyyatinda elmi-fantastik janr ............................................ 586 Sultanova Xanım M.Y.Lermontovun lirikasında Şərq qadını obrazı ............................................ 590 Şükürlü Elşən Azərbaycanda əlifba siyasəti və ya xalqın milli şüurunun formalaşmasında əlifbanın rolu ....................... 596 Шукюрли Ирада Особенности малых городов Азербайджана на современном этапе …….. 600 Шихиева М. Проблематика и идейно-художественные особенности классических волшебно-фантастических сказок в фольклоре дагестанских азербайджанцев ...................... 603 Тагиева Э. Азербайджановедческий аспект в обучении на базе концепта «спорт» ............ 606 Tağızadə Nuriyyə İkidilli və çoxdilli terminoloji tərcümə lüğətləri və onların tərtibi üsulları ................... 607 Talıbova Şəlalə Danışıqların aparılmasında azərbaycanşünaslığın rolu ............................... 609 Tanrıveren Muharrem Tercümede üslup ve mecazi sözlərin tercümesi hakkında .......................................... 613 Toğrul İsmayıl Значение исторической географии в изучении территориально-админстративной системы Азербайджана XIII-XVIII вв. ……………… 617 Торопицын Илья Самозванцы, как инструмент внешнеполитической борьбы(новые данные о подрывной деятельности турции на территории закавказья в середине XVIII в.) .................... 624 Vəlişov Nazim Qarabağın, tarixi, arxeologiyası, coğrafiyası, toponimiyası ................................. 627 Vəliyeva İradə Ingilis dilindən Azərbaycan dilinə tərcümə prosesində morfoloji transformasiya ……….... 634 Ziyəddin Həmil oğlu Qərbi Azərbaycan ədəbi mühitinin folklor örtüyündə şifahi söz sənəti və aşıq yaradıcılığı ........................... 636 Зейналова Ш. Глагольные времена азербайджанского языка на уровне сложного синтаксического целого ................................. 642 Hacıyeva Şəfəq F.Əmirov > baletinin dramaturji xüsusiyyətləri 647 Раджабли Адиль К вопросу политико-правовой природы и моральных аспектов геноцида азербайджанского народа .............................. Azim SahatimehK. MagsoudiP. Rastekare Ebrahimzadeh Cooperation Between Iran And Republic of Azerbaijan for Sustainable Development ……………… 650 Зaур Иранпур Ислам в культурной жизнедеятельности Баку ... 653 Аббасова Зибейда^ НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ РАЗВИТИЯТУРИЗМА В АЗЕРБАЙДЖАНЕРазвитие международного туризма, которая была особен­но интенсив­ным в последние 20-25 лет, стимулировало проведение в разных странах специальных научно-исследо­ва­тель­ских и прикладных разработок. В науке появилось новое направление–туристика, представляющая собой целостную систе­му знаний о туризме, туристической экономике, туристическом менедж­менте и практике законодательства, регулирующих деятельность отмечен­ных сфер. В мировой экономике три структуры макроэкономики дают высокую прибыль: нефтедобывающая, автомобилестроение и туризм. В настоящее время каждое 15-е рабочее место в мире принадлежит туризму. Показа­телем туристической активности является туристский оборот, определяемый как суммарное количество прибытий иностранных туристов в страну и выезд граждан Азербайджанской Республики за границу. Среднего­довая доля прибытий составляет в среднем примерно 30%, а среднегодовая доля выезда из Азербайджана составляет около 70%. С 1950-го по 2008 г. количество путешественников возросло с 25 млн. чел. до 846 млн. чел., а по прогнозам специалистов ВТО (Всемирная Туристическая Организация) эта цифра в 2025 г. достигнет 1,6 млрд. В 2008 году число приезжающих в Азербайджан лиц составило 1,898 миллиона человек, из них 1,408 миллиона человек приехали в качестве туристов.Число приезжающих лиц в страну выросло более чем на 398 тысяч человек, то есть на 39,4 процентов. С каждым годом возрастает количество иностранных туристов, которых интересует Азербайджан – его культурное наследие, национальные особенности и традиции народа. Большую часть из прибывающих составляют туристы из стран бывшего СССР, Ирана и Турции. В результате целевого маркетинга созданы специальные группы для работы со странами Европы, Дальнего Востока и стран Персидского залива, которые являются важными для Азербайджана.Туристический потенциал Азербайджана в 2009 г. был представлен на 18 международных выставках, которые были проведены в Мадриде, Вене, Марокко, Берлине, Стамбуле, Риге, Пекине, Гонконге, Бахрейне, Токио и Париже. В стране сохранились памятники зодчества и художес­твенных ремесел: резьба по камню, керамический декор, миниатюры, художественная обработка металла; азербайджанские ковры можно увидеть на картинах Х. Мемлинга, Х. Гольбейна и других мастеров эпохи Возрождения. Древняя часть города – Ичяри Шяхяр – крепость, в настоящее время является историко-архитектурным памятником. Здесь расположены Дворец Ширваншахов, минарет 1078 года, Девичья башня и др. памятники истории. В стране более 6 тыс. различных архитектурных памятников: исторических городов, крепостей, дворцов, мечетей, церквей, караван-сараев и т.д. «Ичяри шяхяр» включен в список ЮНЕСКО как заповедник. Следует отметить такие памятники как музей наскальных изображений в Гобустане, храм огнепоклонников «Атяшгях», мавзолей Момине-хатун в Нахчыване, Дворец шякинских ханов в Шяки. В Азербайджане имеются око­ло 300 памятников, которые должны не только привлекать туристов, но и охраняться. Необходимо регулировать нормы поведения людей. Для развития туризма в стране важное значение имело принятие Государственной Программы развития туризма на 2002-2005 гг. С целью увеличения численности иностранного ту­риз­ма в стране создана соответствующая договорно-правовая база. Азербайджан в области туризма заключил соглашения с Турцией, Ираном, Украиной, Грузией, Китаем, Польшей, Италией, Болгарией, Пакистаном, Египтом и др. странами. Одновременно имеются проекты соглашений о сотрудничестве в сфере туризма с Грецией, Великобританией, Россией,Австрией и Молдовой. Эти соглашения обеспечивают координацию сотрудничества между официаль­ны­ми органами в сфере туризма, помогают реализовывать проекты, направленные на создание новых форм обслуживания туристов и др. мероприятий. В данное время Азербайджан активно участвует в работе ВТО, международных и региональных организаций, таких как ЮНЕСКО, Совет по туризму СН и т.д. Природно-рекреационный потенциал большинства регио­нов Азербайджана все еще используется недостаточно эффективно. Причиной такого положения является военная агрессия Армении против Азербайджана. В результате оккупации 20% территории, нанесен огромный ущерб экономике страны, ослабла природно-ресурсная база и, в целом, туристическая инфраструктура. Вынужденных переселенцев разместили в рекреационно-турис­ти­ческих объектах – санаториях, домах отдыха, турбазах по всей территории Азербайджана. Таким образом, сильно сократилась материально-техничес­кая база рекреационно-турис­ти­ческой отрасли. Продолжение конфликта отрицательно влияет на развитие иностранного туризма. Поэтому сальдо по при­бытиям и отбытиям туристов в Азербайджане отрицательное: число уезжающих туристов-азербайджанцев превышает число прибывающих иностран­ных туристов. Туризм рассматривается и как сфера услуг и как одна из динамичных форм внешних экономических связей. Развитие туризма в Азербайджане зависит от особенностей глобального и регионального развития. Стимулирующим туризм в стране фактором является участие ее в осуществлении крупных региональных экономических проектов, таких как ТRASEKA – Великий Шелковый Путь. Вхождение страны в туристические маршруты Великого Шелкового Пути значительно увеличило приток иностранных туристов. В стране активнее рассматриваются вопросы привлечения инвестиций в развитие туристической сферы. В новых условиях рынка, туризм в Азербайджане находится в положении молодой отрасли и нуждается в протекционных мерах защиты со стороны государства, так как, без защиты молодым туристическим фирмам страны невозможно конкурировать в сфере продвижения своего туристического «продукта» на мировой туристи­ческий рынок. Для превращения туризма в высокорентабельную отрасль национальной экономики имеются благоприятные условия. В Азербайджане могут быть перспективны такие виды туризма, как бизнес-туризм, семейный туризм, туризм для досуга. Развивается и инфраструктура: только в 2008 году в республике было построено 52 новых туристических объекта. Перспективным направлением туризма является деловой туризм, который в последние годы получил развитие с подписанием нескольких экономических контрактов, таких как «Контракт века», Конференция Исламских государств, Всемирный фестиваль мугама, международные спортивные соревнования. Но для развития делового туризма нужна соответствующая инфраструктура и материально-техническая база. Положительного эффекта можно добиться развивая в стране таких от­раслей туризма как экотуризм и агротуризм. Эти виды туризма направляют полученные доходы от туристической деятельности на сохранение природных богатств, ландшафтов, исторических и архитектурных памятников. В сфере туризма сейчас действует множество ассоциаций, фирм, малых предприятий. Большинство туристических фирм занимаются внутренним туризмом и накапливают капитал, чтобы совершенствовать сервис для выхода на международный уровень, который позволит принимать иностранных туристов. Внутренний туризм является генератором развития международного туризма. Невозможно представить население отдельно от сферы услуг. Качество и степень услуг бывают различными в зависимости от материально -технической базы и уровня развития сферы услуг. За последние 20-25 лет в Азербайджане улучшились жилищно-коммунальные услуги. Выросло количество объектов торговой сети, была проведена определенная работа в подготовке кадров. В Азербайджане имеются весьма благоприятные условия для рекреации и туризма. Ландшафтно-климатические условия республики позволяют развивать здесь курортно-туристическое хозяйство, организовать различные виды отдыха и спорта. Наличие минеральных вод, единственной в мире лечебной нефти "Нафталан" и грязей не только повышает значимость имеющихся здесь курортов, но и создает условия для их круглогодичной деятельности. Вместе с благоприятными ландшафтно-климатичес­кими ресурсами, оздоровительные центры имеют климато-баль­не­ологическую направленность. Эта сфера услуг очень молода. В оздоровительньтх центрах республики за год могут получить лечение около 800 тыс. чел. В этих целях береговая зона Каспия имеет большие преимущества. Например, число солнечных дней на Абшерон-Набранском побережье превышает в 1,5 раза число этих дней в районе Сочи-Сухуми. На побережье Каспия вблизи пляжей Набран-Ялама, Гилязи-Зарат, Абшерон-Лянкяран-Астара имеются различные гидрокарбонатные минеральные источники. Они создают условия для круглогодичной деятельности объектов прибрежных зон рекреации. Важнейщим ресурсом туриндустрии Азербайджана, требующего своего развития в ХХI веке, является побережье Каспия, обладающая разнообразным ландшафтом, солнечными пляжами, высокой повторяемостью благоприятных дней для пляжного вида туризма. Превращение Ялама-Хачмазской зоны в Ривьеру Азербайджана – одна из главных задач в ХХI веке. Многие наши курорты и зоны отдыха приобрели мировую известность благодаря климату, водам, лечебной нефти. Среди них следует особо выделить Шушу, Истису, Нафталан, Бильгях, Галаалты, Гябяля, Исмайыллы и др. Азербайджан обладает большим потенциалом своих неиссякаемых курортно-туристи­чес­ких ресурсов. Благодаря этим ресурсам, можно не только сохранять здоровье и трудоспособность населения, но и превратить курортное хозяйство республики в прибыльную отрасль экономики. Чтобы построить высокоэффективный и конкурентоспособный туристический комплекс, необходимо создать условия для координиции совместных действий всех структур, задействованных в туристическом комплексе, привлечь в сферу туризма частные инвестиции, кредиты банков, средства неправительственных общественных организаций. Создание именно такого комплекса внесет значительный вклад в развитие экономики Азербайджана за счет налоговых поступлений в бюджет, притока иностранной валюты, увеличения количества рабочих мест, сохранения и рационального использования побережья, повысить привлекательность туризма, как сферы международного предпринимательства и делового сотрудничества. Для обеспечения устойчивого развития туризма и разработки новых туристических продуктов в Азербайджане следует уделить внимание подготовке квалифицированных кадров. Система обучения специалистов по туризму находится на стадии разработки и становления. Поэтому необходима разработка клнцепции развития туризма в стране по специальной программе Европейского Союза, предусматривающей блок мероприятий по кадровому обеспечению сферы туризма. Необходимо разработать целевую программу туризма реализация которой позволит более эффективно использовать имеющийся туристский потенциал, оживить собственный туристский рынок, укрепить материально-техническую базу туризма, сократить дефицит квалифицированных кадров. Основными в этой программе должны быть следующие задачи:Создание современного местного туристского рынка на основе развития конкуренции, углубления специализации и кооперации в работе туристских организаций;Обеспечение развития социального туризма в Азербайджане;Формирование современной нормативно-правовой базы туризма;Стимулирование развития предпринимательства в туризме, поддержка малого бизнеса;Создание условий для развития традиционных центров туризма и освоение новых туристских районов;Стимулирование развития материально-технической базы туризма путем внедрения внебюджетных источников, в том числе иностранных инвестиций;Создание современной системы подготовки, переподготовки и повышения квалификации туристских кадров;Развитие отраслевой туристской науки. В течение 2010 года туристы Азербайджана смогут отпра­виться в специальные туры по регионам. Новая туристическая программа разработана в рамках проекта "Столица народного искусства Азербайджана в 2010 году". Сюда входят Казах (Газах), названный столицей фольклора, Шеки как столица искусства и Гянджа, признанная столицей легенд Азербайджана. На сегодняшний день экономика Азербайджана получает 10% своего дохода от туризма. В среднем каждый гость оставляет в стране около $800. Турпоток в республике с каждым годом растет на 15-20%. Одновременно страна улучшает туристическую инфраструктуру, открывает новые гостиницы. В республике действуют 262 гостиницы и объекта гостиничного типа, из них 39 прошли сертификацию и получили "звезды". Отелям Butik Palas и Sultan Inn в Баку присвоены 5 звезд, гостинице Batabat в Набрани - 2 звезды. Таким образом, в Азербайджане насчитывается шесть 5-звездочных отеля.ЛИТЕРАТУРАAzərbaycan Respublikasında “2002-2005-ci illərdə turizmin inkişafına dair Dövlət Proqramı” Azərbaycan Respublikası prezidentinin fərmanı (27 avqust 2002-ci il)“Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafının Dövlət Proqramı” Azərbaycan Respublikası prezidentinin fərmanı (11 fevral 2004)Ахмедов А.И., Гаджиев Э.М.,Заманов З.А. Международный туризм, Бакы-Сада – 2000.Балабанов И.Т., Балаванов А.И. Экономика туризма Москва, Финансы и Статистика 2002.Rəhimov S. Turizm və ekskursiya işinin təşkili, Bakı – 2004.XÜLASƏ Azərbaycanda turizmin inkişafı üçün kifayət qədər turizm ehtiyatları olmasına baxmayaraq, bir qədər ləng dinamika ilə səciyyələnir. Turizmin hərtərəfli inkişafını təmin etmək üçün ixtisaslı kadrların, yəni mütəxəssislərin hazırlanmasına böyük ehtiyac var. Bu gün Azərbaycanın iqtisadiyyatı gəlirinin 10%-ni turizmdən əldə edir. Orta hesabla hər gələn turist ölkədə $800 vəsait sərf edir. Turist axını hər il 15-20% artır. SUMMARY There are quite favorable conditions for recreation and tourism in Azerbaijan. In order to provide sustainbable development of tourism and develop new touristic products in Azerbaijan one need to pay a special attention to train a qaalified professionals. Nowadays Azerbaijan economy get 10% of its income from tourism. In average every tourist spends around $800 in the country. Annually growth rate of tourists in the country increases by 15-20%Abdullayev Çingiz ^ ALMANİYADA AZƏRBAYCAN DİLİNƏ VƏ MƏDƏNİYYƏTİNƏ MARAQ Mədəniyyət insanın ictimai şüuru və yaradıcılığı əsasında formalaşan bir anlam olsa da o, həm də hər bir yaradıcı fərdin meydana gətirdiyi yeniliklərin, oxşar yaradıcılıqların daima təkrarlanan mənəvi mühitidir. Bu mühit həm yaradıcılığa, həm də milli mentaliitetin inkişafına təsir edən müxtəlif amillərlə zənngindir. Məhz bu zənginliklər “mədəniyyətşünaslıq” və ya “kulturologiya” kimi anlamların yaranmasına, onların ictimai çüurda möhkəm yer tutmasına şərait yaradır. Belə ki, mənəvi sərvətlər sadəcə toplum şəklində arxivlərə və ya muzey fondlarına atılmır. Mədəniyyətin hər bir nümunəsi elmi əsaslarla dərindən öyrənilir və insanların gündəlik həyatlarına bu və ya digər formada tətbiq olunur. Tətbiqedilmə prosesləri insanları daima mənəvi zənginləşmə ilə müşayiət edir, hər fərdin hiss və duyğularına təsir göstərir, istedad və yaradıcılıq potensialını üzə çıxarır. Müasir Azərbaycan cəmiyyətində də mədəniyyətşünaslıq və ya kulturologiya bir elmi-təcrübi sistem kimi mövcud olaraq həm irsi təcrübənin nəsildən-nəslə ötürülməsində xüsusi rol oynayır, həm də ictimai həyatın bütün sahələrində mədəniyyətin idarə olunmasına və inkişafına təkan verir. Xüsusilə, kulturologiyanın böyük bir sahəsi olan tətbiqi kulturologiya keçmişin mədəni irsini öyrənib xalqımızın bədii yaradıcılığı ilə bağlı olan zəngin materialları toplamaqla yanaşı, əldə olunmuş bu tarixi təcrübənin qiymətli nümunələrini müasir həyatımıza tətbiq edir. Bu baxımdan Alman – Azərbaycan əlaqələri çərçivəsində müasir dövrümüzdə əsasən mədəni əlaqələrə üstünlük verilirsə, keçən əsin 20-30-cu illərində mühacirət həyatı yaşayan siyasi xadimlər, ədəbiyyatçılar əsasən Almaniyada çap olunan “Azərbaycan”, “Qurtuluş”, “İstiqlal” dərgilərində Azərbaycan dilində məqalələr çap edirdilər. Əlbəttə, bu məqalələr mühacirət həyatı yaşayan vətəndaşlarımızın öz ana dillərində yazıb oxumalarının unutmamasına da kömək edirdi. Baxmayaraq ki, Almaniyanın bəzi universitetlərində türkologiya ixtisası tədris olunurdusa, 60-cı illərdən sonra türk dilinin öyrənilməsi almanlar üçün daha da marağlı oldu. Əlbəttə, qədim Yena Universitetində tədris olunan Qafqazda yaşayan azsaylı xalqların dillərinin öyrənilməsinə rəğmən, orada belə Azərbaycan dili tədris olunmur. Aparılan araşdırmalar, universitet və elmi mərkəzlərlə əlaqələr, nədən Azərbaycan dilinin Alman təhsil sistemində öyrənilmədiyini araşdırdıqda əsaslı bir amilin olmaması indiki dövrdə də bizləri təəccübləndirir. Əlbəttə, dəyərli alimimiz prof. Kamal Abdullanın fikirlərini əsas götürsək görərik ki, almanların türkologiya ixtisasına