Салы

МАЗМҰНЫ: Кіріспе 1 . Кәсіпорын, салық, бюджет ұғымдарыны&#1187 ; мазмұны мен мәні 1.1 Кәсіпорын ұғымына жалпы түсініктеме 1.2Салықтардың пайда болуы және түсінігі 1.3 Бюджет ұғымыны жалпы түсінік 2. Кәсіпорынның арнайы бюджетке төлейтін салығы 2.1

Кәсіпкерге белгіленген салық салу тәртібі 2.Бюджетпен есеп-айрысудың нысандары 2.3. Кәсіпорын иелерінің бюджетпен есеп айырысудағы негізгі нысаны-салық режимі 3. Кәсіпкерлік қызметтің салықты жөнге салу механизмін толық жетілдіру бағыттары Қорытынды Қолданылған әдебиеттер тізімі

К І Р І С П Е Қазақстан Республикасы егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғанына да он бес жылдан асты. Осы кезең аралығында салық жүйесіне көптеген өзгерістер енгізілді. Қазақстан Республикасы конституциясының 35 бабында «Заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу

әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады» деп атап көрсетілген. Салықтар мемлекеттің саяси және экономикалық қызметтерін қаржыландырудың негізгі қайнар көзі болып табылады. Салықтар – мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгіленген, белгілі бір мөлшерде жүргізетін, қайтарымсыз және

өтеусіз сипатта болатын бюджетке төленетін міндетті ақшалай төлемдер. Бюджет-ұдайы өндірісті іске асырудың құралы мен маңызды алғы шарты. Оның көмегімен әлеуметтәк бағдарламаларды өткізуге,қорша&# 1171;ан ортаның қорғауын қамтамассыз ету,ғылыми-техникалы&#1179 ; прогресті ынталандыру,&

#1179;орғану қабілеттілігін қолдау,басқа да мемлкеттік істерді іске асыруға жағдайлар жасалынады. Сәйкесінше, шаруашылық механизімді қалыптастыру бюджеттік басқарудың тиімді жүйесінсіз қалыптастыру мүмкін емес. Нарықпен, корпорациямен және мемлекетпен басқарылатын экономикаға

көшу мемлекеттік бюджетті,кәсіпорындар мен салалардың қаржыларын, аймақты жіне жергілікті деңгейдегі, бюджеттен тыс қорлардың қаржылық қатынастарының жаңа буынын дамыту тереңдетілген қайта құрылысты қажет етеді. Бюджеттерге және салықтарға байланысты бюджеттің жаңа

түрі мемлекеттің қоғам мүшелеріне, салық төлеушілерге ұсынылатын қоғамдық игіліктер категориясының негізінде құрылады. Бұл бағыт негізгі өмірдегі бюджетке, оның қызметтеріне нарықтық көзқараспен қарайды. Мемлекет бюджетті ерекше игіліктерді, қоғамдық &

#1257;німдерді, ұстауға мүмкіндік болуы үшін құрайды. Салық бюджетке төленетін міндетті төлем болып саналатын болса, ал салық салу салықтың түрлері бойынша енгізу, бекіту, есептеу және төлеу тәртібіндегі мемлекеттің жалпы ережелерін қарастырады. Мемлекеттің тиімді салық салу үрдісін жүзеге асыру үшін

бірнеше принциптері бар. Бұл жұмыстың негізгі мақсаты бұл –арнайы бюджетке төленетін кәсіпорын салығының экономикалық мәні мен мазмұнын ашу, есептеу тәртібін анықтау. Бұл мақсатқа жету үшін келесі мәселелерді қарастыру қажет деп шештім:  Салықтардың пайда болуы мен экономикалы&

#1179; мәнін анықтау;  Салық элементтері мен есептеу әдістерін көрсету;  Кіші және орта бизнес субъектілері болып табылатын заңды тұлғаларды&#1187 ; табыстарына салық салудың арнайы режимдерін қарастыру; 1 . Кәсіпорын, салық, бюджет ұғымдарыны&#1187 ; мазм&

#1201;ны мен мәні 1.1 Кәсіпорын ұғымына жалпы түсініктеме Қазіргі жағдайда капитализімге ауысу жолында қоғамдық меншікті жекелендіру арқылы ірі кәсіпорындарды таратып ұсақ және орта мөлшердегі кәсіпорындар құрылып жатыр. Ол дұрыс деп айту қиын. Дегенмен осы бағытта

ірі кәсіпорындар жойылды .Ендігі мәселе осы шағын кәсіпорындардың кәсіпкерлік ісі туралы . Халық шаруашылығы барлық салаларында шағын кәсіпорындардын болуы дүниежүзіні&#118 7; практикада экономикалық тиімді ісі болып табылады . Қазіргі замандағы экономикадағы ірі монополистік шаруашылыққа тығыз байланысты.

Орта және шағын деңгейдегі кәсіпорындар ара салмақтарының өзара байланысы, көптеген факторлармен байланысты. Шынында ірі фирмаларда зор материалдық, финанстық, еңбек ресурстары және маманданған кадорлар бар . Олар жоғары дәрежеде ғылыми – техникалық жаңа әдістер қолдана алды.

Ал, екінші жағынан, соңғы уақытта шағын және орта дәрежелі кәсіпкерлік істер орын алады .Ол әсіресе күрделі қаражатты және қызметкерлер кооперациясын көп талап етпейтін, жұмыс салаларында пайда болады .Шағын және орта кәсіпорындар, әсіресе ғылыми ж&

#1201;мысты көп талап етпейтін салаларда және тұтыну тауарларын шығару салаларында болды. Кәсіпорын экономикалық қызмет көрсететін заңды категория, олар халыққа қажетті тауар өндірумен айналысады. Дүниежүзілік практикада кәсіпорындардың әр қилы ұйымдық және құқы&# 1179;ты&

#1179; формалары пайдаланылады, оны елдің ұлттық заң шығарушы органдары анықтайды. Соның негізінде оларға заңды статус беріледі. Осы мүмкіндігіне орай міндеттемелеріне сәйкес жауапкершіліктері болады. Кәсіпорындар азаматтық процестерде, сотта, шаруашылық сатысында және аралық сотта өз мүдделерін қорғайды.

Қазақстанда қолданылып жүрген заңдарға сәйкес кәсіпорындардың мынадай ұйымдық, құқылы& ;#1179;, формалары бар: 1) мемлекеттік кәсіпорын 2) серіктестік Қазақстан Республикасындағы кәсіпорындардың 90 пайызы ЖШС болып отыр. Мемлекеттік кәсіпорын құқылы статусы әрт&

#1199;рлі. Олардың жағдайын анықтан реттейтін заң актілері жоқ. Іс жүзінде әрбір кәсіпорын мемлекетпен рынок арасындағы финанс мүмкіндік қатынастарын реттейтін арнайы қорларға сәйкес ұйымдастырады. Жеке кәсіпорын. Бұл топқа заңды шаруашылық дербестігі жоқ кәсіпорындар

кіреді. Олар мемлекеттік әкімшілік жүйесіне енеді. Тікелей немесе құрылымдық тұрғыдан бір министрлікке, ведомостыларға не жергілікті басқару органдарына бағынады. Олар пайдадан табыс төлемейді. Кәсіпкерлік сфераның қандайында болмасын, кәсіпкер капитал жұмсап өзіне тезірек пайда табуы мақсат

нтіп қояды. Ол үнемі пайда табуын көздейді. Бұл үшін ол өндірісті үзбей, жалғастыра жүргізуі керек, яғни ұдайы өндіріс болуы қажет. Басқа кәсіпкерлермен бәсекеде уақыт ұтқан алдымен жеңіске жететін болғандықтан, капиталдың қызмет

ететін уақыт мерзімін сипаттайтын көрсеткіштер ең маңызды экономикалық көрсеткіштерге жатады Бәсекеге қабілетті өнім кәсіпорынның бәсеке қабілеттілігін қамтамасыз етеді, ал мұның өзі экономиканың жалпы дамуына оң әсерін тигізеді. Кейбір өндірушілер үшін өнім сапасы жеке мәселе ғана

емес. Ол біртіндеп халықтың өмірінің жалпыұлттық сапа мәселесіне айналып келеді. Мұны сапа саласында жетекші болып табылатын соғыстан кейінгі уақытта Жапония экономикасының даму мысалында көруге болады. 1.2Салықтардың пайда болуы және түсінігі Салықтар – тауарлы өндіріспен бірге, қоғамның топ&

#1179;а бөлінуімен және мемлекеттің пайда болуымен, оған әскер, сот, қызметкерлер ұстауға қаражаттың қажет болуынан пайда болды. Салықтың экономикалық мәні – шаруашылық субъектілерінен, азаматтардан ұлттық табыстың бір бөлігін алу жөніндегі өндірістік қатынастардың бір

бөлігі болып табылатындығында. Салықтың мәні мемлекет өз пайдасына жалпы ішкі өнімнің белгілі мөлшерін нақтылы жарна ретінде алып қалады. Салықтар мемлекеттің өмір сүруінің негізі болып саналады. Мемлекетті ұстау үшін, халықтың ақшалай

немесе натуралдық формада тұрақты түрде төлейтін жарналары қажет болады. Адамзаттың даму тарихында салықтың нысандары мен әдістері мемлекеттің сұранымдары мен қажеттеріне қарай бейімделіп, өзгерістерге ұшырап отырады. Салықтар тауар – ақша қатынастарынан тыс қолданылады.

Натуралды салықтардың мөлшері мен түрі нақты жергілікті жағдайларға бағынған. Салықтарға экономикалық әдебиеттерде әртүрлі анықтама мен түсініктеме берілген. Мәселен, Салық Кодексінде «Салықтар – мемлекет біржақты т&

#1241;ртіппен заң жүзінде белгіленген, белгілі бір мөлшерде жүргізетін, қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын бюджетке төленетін міндетті ақшалай жарналар» деп атап көрсетілген. Салық – заңды актілерге сәйкес салық төлеушілермен жүзеге асырылатын бюджетке төленетін міндетті төлем.

Салық – белгілі бір объектілерден төленетін төлем. Салық дегеніміз – белгілі бір мерзімде және белгілі бір көлемде алынатын, заң бойынша қарастырылған міндетті төлемдер. Қорыта айтқанда, барлық анықтамалар бір негізгі құраушы жүйе екендігін байқауға болады. салықтарды басқа да т&

#1257;лемдерден ажыратуымыз керек. Себебі, салық белгілі бір объектілерден (табыс, мүлік, тауар, жер, көлік, мұра) төленеді. Сонымен қатар, салықты төлеудің өзіндік бір мерзімі болады (салық кезеңі – бір күндік, он күндік, айлық, тоқсандық, жылдық) және белгілі бір көлемде немесе

мөлшерде (салық ставкасы) алынады. Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджетінде салықтардың меншікті салмағы 70 пайызын құрайды. Салықты материалдық тұрғыдан алғанда - бұл, салық төлеушінің белгілі бір мерзімде және белгіленген тәртіпте мемлекетке беретін белгілі бір ақша

сомасы болып табылады. Салықтың материалдық белгісі – салық төлеуші белгілі бір соманы мемлекетке міндетті түрде беруі болып келеді. Сатериалдық салықтық қатынастар – ақшалай қатынастар, өйткені ол ақша қаржыларының салық төлеушіден мемлекеттік ақша қорларына жылжуы дегенді білдіреді.

Экономикалық категория тұрғысынан қарағанда салық – салық төлеушілерден мемлекетке қарай белгілі бір мөлшерде, белгілі бір мерзімде және белгіленген тәртіпте бір бағыттағы ақшаның қозғалысы болып саналады. Ал, құқы&# 1179;тық тұрғыдан қарайтын

болсақ, бұл мемлекеттік бекітілім, яғни тұлғаларды&#1187 ; мемлекетке белгілі бір ақша сомасын беруін көздейтін міндеттеме. Салық құқы&# 1171;ы – мемлекеттің салықтық әрекеті үрдісінде пайда болатын қоғамдық қатынастарды реттейтін құқы&# 1179;тық нормаларды&

#1187; жиынтығы. Салық материалдық тұрғыда белгілі бір ақша сомасын немесе салық төлеушілердің мемлекетке бекітуі тиіс белгілі бір заттардың санын білдіреді. Сонымен салықтардың мазмұны мынадай:  Материалдық категория жағынан – бұл белгілі бір ақша сомасы

балса;  Экономикалық категория ретінде – бұл мемлекеттің табысы;  Заңдық категория жағынан, бұл заң жүзінде белгіленген міндеттеме болып табылады; Қорыта келгенде, салықтар көптеген елдерде әртүрлі аталғанымен, кейде оларға салық салу және алыну жолдары ұқсас болып келеді.

Салық төлеуші ретінде салық төлеу жауапкершілігі жүктелген заңды және жеке тұлғалар танылса, ал салық салу объектілері болып салық төлеушінің есепті кезеңде алған табыстары, тауарлары, мүліктері, көлік құралдары, пайдасы және тағы басқалар табылады. Салық ақшалай және заттай

түрде әділеттілік, теңдік және тұрақтылық тәрізді салық салу принциптері негізінде құрылған салық ставкаларын қолдану арқылы алынады. Салық ставкалары тұрақты немес пайыз түрінде тағайындалады. Пайыздық ставкалар үйлесімді, үдемелі және кемімелі болып б&

#1257;лінеді. Ал салық жеңілдіктері сол мемлекеттің қазыналық саясаттың бағыттары мен бағдарламаларын ескере отырып жүзеге асырылады. 1.3 Бюджет ұғымыны жалпы түсінік Кез-келген дамыған қоғамның экономикалық құрылымыны&#1187 ; қалыптасуымен дамуында үкіметпен таңдал&

#1171;ан экономикалық саясат шегінде іске асырылатын мемлекеттік реттеу аныктаушы,жетекші роль атқарады. Мемлекетке экономикалық және әлеуметтік реттеуді іске асыруға мүмкіндік беретін механизмдердің бірі,қаржылық механизм-мемлекеттік бюджеттің маңызды звеносы болып табылатын,қоғамны&am p;#1187; қаржылық жүйесі. Қаржылық ж&

#1199;йе арқылы мемлекет орталықтанған және орталықтанбаған ақша қорының қалыптасуына әсер ете отырып,мемлекетке тиесілі қызметтерді орындау мүмкіндіктерін қамтамассыз етеді. Әлеуметтік-экономикалы&#11 79; процестерді мемлекеттік реттеу жүйесінің негізін табыстарды қайта құру болып табылады.

Мемлекеттік ресурстарды мобилизациялау және шығындаудың негізгі құралы бола отырып,мемлекеттік бюджет саяси үкіметке эконамикаға әсер етуге,оның құрылымдық қайта құрылысын қаржыландыруға,эконо микаға әсер етуге,оның құрылымдық қайта құрылысын қаржыландыру&

#1171;а,эконо миканың ерекше секторының дамуын ынталандыруға нақты мүмкіндік береді. Бюджет-ұдайы өндірісті іске асырудың құралы мен маңызды алғы шарты. Оның көмегімен әлеуметтәк бағдарламаларды өткізуге,қорша&# 1171;ан ортаның қорғауын қамтамассыз ету,

ғылыми-техникалы&#1179 ; прогресті ынталандыру,қорғану қабілеттілігін қолдау,басқа да мемлкеттік істерді іске асыруға жағдайлар жасалынады. Сәйкесінше, шаруашылық механизімді қалыптастыру бюджеттік басқарудың тиімді жүйесінсіз қалыптастыру мүмкін емес.

Нарықпен, корпорациямен және мемлекетпен басқарылатын экономикаға көшу мемлекеттік бюджетті,кәсіпорындар мен салалардың қаржыларын, аймақты жіне жергілікті деңгейдегі, бюджеттен тыс қорлардың қаржылық қатынастарының жаңа буынын дамыту тереңдетілген қайта құрылысты қажет етеді.

Бюджеттерге және салықтарға байланысты бюджеттің жаңа түрі мемлекеттің қоғам мүшелеріне, салық төлеушілерге ұсынылатын қоғамдық игіліктер категориясының негізінде құрылады. Бұл бағыт негізгі өмірдегі бюджетке, оның қызметтеріне нарықтық көзқараспен

қарайды. Мемлекет бюджетті ерекше игіліктерді, қоғамдық өнімдерді, ұстауға мүмкіндік болуы үшін құрайды. Қазақстанны&#118 7; қазіргі экономикалық дағдарыстан шығу жолын іздеу қоғамның қаржылық жүйесінің жаңаруын қажет етеді.

Дағдарыстан шығу жолының құрамдыс бөлігі Қазақстан Республикасының 24.02.1996 жылы «Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі туралы» заңын қабылдауы болды. Бұл заң Қазақстан Республикасының бюджеттік процесс және бюджеттік жүйенің &

#1179;алыптасуының құқы&# 1179;тық негіздерін және бюджеттік заңдылықты&#1187 ; негізгі принциптерін қалыптастырады. Осыған байланысты бюджеттік жүйені, бюджеттік процесті, бюджеттік механизмнің қалыптасуының теориялық және заңдылық негіздері жан-жақты қарастырылады.

2. Кәсіпорынның арнайы бюджетке төлейтін салығы 2.1 Кәсіпкерге белгіленген салық салу тәртібі Экономистердіңі зерттеулері бойынша, сонымен қатар кәсіпкерлердің пікірін сұрау, аз кәсіпкерлік сферасында жұмыс істеушілер арқылы қорытынды жасауға рұқсат етеді,

оның негізгі факторы біреу ғана, аз және орта кәсіпкерлік өндіріс істерінің дамуын тежейтін, жоғары дәрежеде салық салу болып табылады. Салық кодексінің сөзсіз артықшылығы, оның авторына практикалық түзу әрекет құжаттарыніске асыру недәуір мөлшерде сәтті түскен, нормативті актілерді&

#1187; және басқа құжаттарды тағы қосымша нақтылаушы немесе заңды анықталған қандай болмасын шығарулар қажеттілігі – заңға сүйенген. Бірақ, барлық төтенше маңыздыларға қарамастан оның адмагершілігі маңызды, біздің пікіріміз және салықты&

#1179; заң шығарулар бойынша , аз және шешілмеген парасатты проблемалар көп емес. Осылардың ішінде сөзсіз айтылатын, мөлшерді тұжырамдап келгенде атап айтқанда: бүгін еңбек ақы төлеу қорына 50 % - салық салынады, 20 % - жеке кіріс салығына, 20 % - әлеуметтік салыққа, міндетті

түрде 10 % - зейнетақылық жинақ қорларға бөлінеді. Бірақ мыналар өзіне меншікті заңгерлік салықтың барлығы 20 % (әлеуметтік салықты) құрастырады, мінез – құлық және төлеу қорларын алып тастау экономикалық зардаптарды (яғни, заң бойынша) ал, барлық

қалғандары (40 %) міндеттілердің негативтік ықпалын жасау, тұрмыс жағдайдағы физикалық беттердің кіріскен ісінде жұмыс істеушілердің, дәл осылай және оның экономикаға еңбек ақы төлеу қорының төлемі көрсетіледі. Демек, біздің пікіріміз бойынша ойлану немесе төмендеу туралы жеке

кіріс салық бойынша көп ұтыстар керек, емдеуге және білім алуға АҚШ – та да, Канада да (бір адамның мөлшеріндей МРП төленуі тиіс) шығын салық салынатын табысынан шегерілуі. Физикалық беттердің салық салынатын табысы арқылы жүреді – салушылардың немесе пәтер – үй сатып алушылардың оларды&

#1187; жазбаша арыздарымен салық органдарын немесе жұмыс орнымен басты бағытталған өзіне меншікті құралдардан, өзіне меншікті құралдан өзіне тән күнтізбенің жыл ішінде есеп беруі шарт. Сонымен қатар бір проблеиа бар. Біркелкілік принцип және салық ауыртпалық таратуында әділеттіліктер

сияқты қалпына келтіру салық жеңілдіктері және ғылыми әдебиетіне мүмкін болған қысқартуға жиі ұстаныс жасау. Бекітілу бойынша жеңілдіктер біздің салық жүйемізді жеп қоятын сияқты және олардың жоюы қаражаттық табыстардың үлкендігіне рұқсат

етеді , ал келесіде салық төлен деп қалады. Бірақ не үшін ұмытылады, практика жүзінде барлық елдермен нарық инфрожүйесі дамыған салық жеңілдіктері қолданылады, мысалы, ынталандыруға арналған өндіріс жаңартулары , ғылыми – техникалық алға басудың жылдамдылығы.

Салық елдердің қатар жүйелерінде жеке фирмалардың шығындарын іздеуді, ғылыми – техникалық және тәжірибелі – конструкторлық зеттеудің, қызметші бағаланған деңгейі жоғарылауына және жұмыстарға өндіріс экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуімен оның шығындарына толы&

#1179; қосылады, айта келгенде, салық салынатын табыс мөлшері төмендетіледі. Позиция ойластырылды,өйткені салық жеңілдіктердің жоюлуы саясатшылар арқылы білеміз, біздің көзқарасымызда аса бір жақты фискальды қазақстанды&#117 9; салық жүйеге қосып беру маңызды реттеуші және ынталандырушы функциялардың, мүмкіншіліктер

ұлттық экономика басты бағыттарына тиісті салық жеңілдіктермен және преференцияны көрсетіп оның айыруы, өкінішке орай сондай жеңілдіктердің жоюлуы және преференцияны 1999 жылы жеңіл, тоқыма, химиялық және өнеркәсіп басқа бұтақ қатарының алдын ала ескерілгендердің кіріскен

істеріне айналды. Талданған салық түрлері барлық тобы осы жұмыс алдында, аз кәсіпкерлік кіріскен ісі бүгінгі күне қаражатын төлейді: кіріс салық, НДС, мүлікке салық, заң шығару мен транспорттық, жер алаңы және басқа алдын ала ескерілген төлемдері міндетті.

Практикадан алынған барлық олардың табыстары төленеді, және олардың дамуына арналған ауыр қаражаттық қиыншылық жасайды, не ұлғайтылады және әсерлі несие механизмі жоқ болуымен аз кәсіпкерлік даму сүйеулері нарық инфрожүйесінің дамуы. Республикада қаражаттық институттердің сондай түрлері

іс істейді, лизингті сияқты қызмет ету жүйе, франчайзингі, экономика тап осы секторы дамуына арналған айқын шарттарды жасай алуы. Назар аудару өзіне назар аударылған және істер аралық санда көрсетілген ерекшелік бір жағынан жұмыс істеуге кіріскен , ал басқа жұмыс

істейтін істердің сан практикалық тұрақтылығ ы көрсетілген.Сонымен қатар жұмыс жасауды парасатпен қиындық барысы туралы қызмет мына сферада куәландырылады . Демек, басқа шарттарды жасауға уақыт келді, жақсы жағдайға жетпек үшін және сау фундамент салу өте қажет.

Арнайы салық режимін немесе салық салудың жалпы белгілеген тәртібін таңдауды кәсіпкер ерікті негізде жүргізеді. Бұл ретте, бюджетпен есеп айырысудың бір нысанын ғана таңдауға құқылы. Арнайы салық режимі негізінде кәсіпкерлік қызметі нысанының көптеген түрлерін ескеріп, бюджетпен есеп

айырысудың үш тәсілі ұсынылады. Егер кәсіпкерлік қызметі мезеттік сипатта болса, бір жолғы талон негізінде. Егер кәсіпкерде шағын кіріс болса және жеке кәсіпкер нысанында өз қызметін жүзеге асырса, онда ол патент негізінде бюджетпен есеп айырысуға құқылы. Жалдамалы еңбекті тартумен бірге

іртүрлі жоспарлы қызметі бар кәсіпкер үшін оңтайлытылған декларация негізінде бюджетпен есеп айырысудың үшіншісі ұсынылады. Бюджетпен есеп айырысудың аталған нысандары шектерінде салық салудың мұндай тетігі кәсіпкерлік қызметі дамуының әртүрлі деңгейін ескеруге мүмкіндік береді.

Бұдан басқа салық сауаттылығы дағдысын кәсіпкерге біртіндеп енгізеді. 2.2.Бюджетпен есеп-айрысудың нысандары Енді салық Кодексінде қарастырылған арнайы салық режимдерінің нысандарына жеке – жеке тоқталып өтейік. Біріншіден қарастыратынымыз – бұл бір жолғы талон негізінде арнайы салы&

#1179; режимі. Бір жолғы талондар – қызметі мезеттік, тұрақты емес сипаттағы жеке тұлғалар үшін көзделген. Келесі қызмет түрлерімен айналысатын жеке тұлғалар бір жолғы талон негізінде бюджетпен есеп айырыса алады: 1. Төмендегілерді өткізетін (стационарлық мекемелерде жүзеге

асырылатын қызметтерді қоспағанда):  Газет және журналдар;  Тұқымдар мен отырғызылатын материалдар;  Бақша дақылдары;  Үй маңындағы аумақта өсірілген тірі гүлдер;  Ауыл шаруашылығы бақ шаруашылығы, бау-бақша және саяжай

учаскілерінің өнімдері; 2. Көлік Тасымалдау қызметтері бойынша :  Таяу шетелден;  Алыс шетелден; Мысалы, белгілі бір тұлға бір жолғы талон негізінде газеттер мен журналдарды өткізумен айналысады. Бұл ретте, бір жыл ішінде олар жалпы алғанда 80 күнге бір жолғы

талондарды сатып алады. Осындай жолмен онда енді он күнге жыл соңына дейін бір жолғы талон бойынша жұмыс істеуге мүмкіндік бар. Бір жолғы талондар қатаң есептік бланктары ьолып табылады. Бұндай бланк екі бөлімнен тұрады: біріншісі – бір жолғы талон түбіртегі, екіншісі – бір жолғы талонның өзі.

Бір жолғы талондар қолдану мерзіміне байланысты түстері арқылы ажыратылады, бір күнге, үш күнге, жеті күнге, бір айға бар болады. Олар салық төлеушілерге қызметті бастамай тұрып беріледі. Осы мақсатта салық төлеуші өкілетті орган жұмыскеріне салық төлеуші куәлігін ұсынады.

Салық төлеуші бір жолғы талонды бір күнге де, бірнеше күнге де, бірақ бір айдан астам емес мерзімге алуға құқылы. Бұл ретте, бір жолғы талон құны қызметті жүзеге асыру күндерінің санына көбейтіледі. Мысалы, бір күнге газеттер мен журналдарды сату бойынша қызметтің т&

#1199;рлерімен айналысуға бір жолғы талон құны 40 теңге құрайды. Алты күн ішінде күн сайын қызметтің осы түрімен айналысуды болжайтын тұлғаға бір жолғы талон 240 теңгедегі соманы төлеу кезінде осы кезеңге беріледі. Салық кодексіне сәйкес нарықта тауарлар мен қызметтерді &

#1257;ткізумен айналысатын (киоск, стационарлы мекемелерді қоспағанда) салық төлеушілер, тек қана ранайы салық режимінің бір жолғы талон негізіндегінысаны негізінде бюджетпен есеп айырысуға міндетті. Аталып отырған салық төлеушілердің белгілі бір қызмет түрлерімен айналысатын жеке тұлғалардан ерекшелігі, бұларда

ерікті таңдау құқы&# 1171;ы жоқ. Нарықтағы өткізумен айналысатын жеке тұлғаларды&#1187 ; кәсіпкерлік қызметпен айналысу күні жылына 90 күннен асса, олар салық органында жеке кәсіпкерлер ретінде тіркелуі қажет. Жеке кәсіпкер мәртебесін алғаннан кейін, осы тұлғалар

бюджетпен есеп айырысуды бір жолғы талон негізінде жүзеге асыруды жалғастырады. Бизнесі тұрақты сипат алатын жеке кәсіпкерлер үшін бюджетпен есеп айырысудың патенттік нысаны көзделген. Оны жалдамалы қызметкерлердің еңбегін пайдаланбайтын және жылына екі миллион теңгеден астам емес кіріс алатын жеке кәсіпкерлік нысандағы

қызметін жүзеге асырушы жеке кәсіпкерлер пайдалана алады. Есеп айырысудың мұндай нысаны шағын айналымы бар жаңа бастаған кәсіпкерлер үшін ыңғайлы. Патент алу үшін кәсіпкерге қызметті жүзеге асыру орны бойынша салық органында болжанатын кірісті көрсете отырып, келесі құжаттарды

табыс ету керек:  Патент алуға өтініш 912.00 нысаны. 912.00 нысанын толтыру тәртібі 2004 жылы 8 желтоқсанда шыққан 625 Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің бұйрығымен бекітілген.  Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркеу туралы куәлік; 

Бюджетке патент құны, жинақтық зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы алымдарын және әлеуметтік сақтандырудың мемлекеттік қорына әлеуметтік алымдарды төлегенін растайтын құжаттар;  Қызметтің лицензияланатын түрін жүзеге асыру кезінде лицензияны беру қажет.

Осы айтылып кеткен құжаттарды толтырғанда кейін салық органдары кәсіпкерге патентті ұсынады. Патенттер бойынша салықтар сомасы салық төлеушінің көрсетілген болжанатын кірісінен 3 мөлшерінде белгіленген. Басқаша айтқанда, салықтарды кәсіпкер өзі болжайтын кіріске біртұтас мөлшерлемені қолдану жолымен

(3) қандай – да бір есеп айырысуды жүзеге асырусыз есептелмейді. Алынған сома жеке табыс салығы мен әлеуметтік салықтар түрінде тең үлестермен бюджетке кәсіпкер төлеуі тиіс патент құны болып табылады. Салық міндеттемелерін айқындаудың мұндай тетігі кәсіпкер үшін қиындық тудырмайды.

Патент негізінде есеп айырысуды жүзеге асыратын жеке кәсіпкерлер (акциздік өнімдерді шығаратындардын басқа) фискалдық жады бар бақылау – касса машиналарын қолданудан босатылады. Салық Кодексінде нақты алынған кіріске байланысты ұлғаю жағына да, кему жағына да, патент құнын қайта есептеуді

жүргізуге мүмкіндік беретін норма қарастырылған. Көрсетілген кірістен нақты кірістің асуы кезінде салық төлеушіге асу сомасын 5 жұмыс күні ішінде көрсетуі қажет және осы сомадан салықтарды төлеуді жүргізуі қажет. Егер патентті алу кезінде көрсетілген кірістен на&

#1179;ты кіріс төмен болған жағдайда, онда артық төленген соманы қайтару салық органы жүргізген хронометраждық зерттеу өткізуден кейін салық төлеушінің өтініші негізінде жүргізіледі. Патентті жеке кәсіпкердің ниеті бойынша салық органы бір айға да, бірнеше айға да, бір күнтізбелік жыл шегінде беруі м&

#1199;мкін. Сондай – ақ, осы режимденорма енгізілгенше салық төлеуші назар аударуы қажет. Соған сәйкес кәсіпкерлік қызметін уақытша тоқтату жағдайында патент негізіндегі бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асыратын кәсіпкерге кәсіпкерлік қызметін уақытша тоқтата тұру туралы өтініш қызметті жүзеге асыру орны

бойынша салық органына беру қажет. Мұндай өтініш жоқ болған жағдайда салық органына салық төлеуші бюджетпен есеп айырысуды жалпы белгіленген тәртіпте жүргізіледі деп санауға құқы&# 1179; беріледі. Жеке кәсіпкерге қызметін жүзеге асыру үшін жалдамалы қызметкерлерді

тарту кезінде немесе кірісінің екі миллион теңгеден асуы кезінде оңайлатылған декларация негізінде арнайы салық режимі немесе салық салудың жалпы белгіленген тәртібіне көшу қажет. 2.3. Кәсіпорын иелерінің бюджетпен есеп айырысудағы негізгі нысаны-салық режимі Кәсіпкерлер үшін бюджетпен есеп айырысудың негізгі нысаны

оңайлатылған декларация негізіндегі арнайы салық режимі болып табылады. Бұл нысан жалдамалы қызметкерлердің еңбегін пайдаланатын кәсіпкерлерге арналған. Салық төлеушіге салық салудың осы режиміне көшу үшін тоқсан басталғанға дейін 2001 жылға 16 қарашада №1554 Қазақстан

Республикасының мемлекеттік кіріс Министрлігінің бұйрығымен бекітілген нысандағы өтінішті қызметті жүзеге асыру орны бойынша, салық органына тапсыру қажет. Өтініш 910.00 нысанын, бланкісін салық төлеуші салық комитеттерінде алады. Осы режим мыналармен ерекшеленеді:  Салық міндеттемелерін есептеу нақты

алынған кіріс бойынша тоқсанның аяқталуы негізінде жүргізіледі;  Оңайлатылған декларация негізінде есептелетін салықтар шығыстары есептеусіз бірыңғай мөлшерлеме бойынша есептеледі. Ставкалар бойынша салықтар сомасын айқындаудан кейін салықтар сомасынан 1,5 мөлшерінде жұмыс істейтін қызметкерлердің санына байланысты

кему жағына есептелген соманы түзетужүргізіледі. Бұл түзету, егер тоқсан қорытындысы бойынша жалдамалы қызметкерлердің орташа еңбекақысыкелесідей болса қолданылады:  Жеке кәсіпкерлерде Қазақстан Республикасының заңдарымен бекітілген екі еселенген айлық минималды е&

#1187;бекақы мөлшерінен кем емес;  Заңды тұлғаларда – 2,5 еселенген минималды еңбекақы мөлшері. Салықтың есептелген сомасының 1/2 бәлігі корпоративті табыс салығы ретінде, қалған 1/2 бөлігі әлеуметтік сақтандырудың мемлекеттік қорына әлеуметтік аударым сомасын

алып тастау есебімен әлеуметтік салық ретінде төленеді. Жұмыс істейтін қызметкерлердің санына байланысты салықтарды түзету бойынша Салық Кодексінде көзделген норма қызметті жүзеге асыру үшін тартылатын қызметкерлердің жалпы санынан және кірістерді жсриялаудағы кәсіпкерлердің қызығушылы&

#1171 ;ына бағытталған, өйткені шағын бизнес субъектілерінің иелігінде қалатын сома қызметкерлерінің саны мен кірістерінің ұлғаюына байланысты жоғарлайды. Салықты төлеу мен есептеудің жалпы бекітілген тәртібіне көшкенде арнайы салық режиміне қайтадан ауысу, жалпы бекітілген тәртіпті

екі жыл қолдану мерзімі өткеннен кейін ғана мүмкін. Оңайтылған декларация келесі түрде табыс етілуі мүмкін:  Келу тәртібімен;  Пошта бойынша хабарлама жасалған тапсырыс хатымен;  Электронды түрде. 2006 жылдың 1 қаңтарынан бастап Салық кодексіне өзгеріс енгізілуіне байланыстысалық режиміні&

#1187; аталмыш нормалары едәуір өзгерістерге ұшырады. Қосымшалар үш жағдайға қатысты болды: кірістің мөлшері,құ рамның критерилері және салық ставкалары. Қазіргі уақытта ыңғайланға н декларацияны 25 адамға дейін (2005 жылы – 15 адам) жұмысшысы бар жеке кәсіпкерлер,

50 адаға дейін (2005 жылы – 25 адам) жұмысшысы бар заңды тұлғалар пайдалана алады. Сонымен бірге ыңғайланға н декларациянегізінде салық режимін пайдаланушы субъектілерінің кірісінің деңгейі былайша ұлғайтылады:жеке кәсіпкерлер үшін 4,5 ондықтан 10 млн теңгеге дейін, заңдытұлға лар үшін 9-дан 25 млн

теңгеге дейін салық кезеңінде (тоқсанында). «Ыңғайлау» саласында өзгерістер мен қосымшалардың нәтижесінде кәсіпкерлік субъектілерін жаңадан құру және қазіргілердің дамытуға ықпал ететін мүмкіндігі кеңейеді.Ың&#117 1;айланған декларацияны пайдаланған кезде кәсіпкерлер

салықтарды өзбетінше есептеп, тиісті салық ставкаларын қолданады. Салық салмағы едәуір жеңілдетіліп, бір деңгейде жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғаларға қатысты болды. 2005 жылы салық ставкалары едәуір жоғары болды: жеке кәсіпкерлер үшін 3-тен 7 пайызға дейін, заңды тұлғалар үшін 4-тен 9

пайызға дейін кіріс деңгейіне қатысты өзгеріп отырды. Мысалы, егер кәсіпкердің кірісі тоқсан ішінде 2,5 млн теңге болса, онда 2006 жылғы 1 қаңтардағы ставкаға сәйкес 75 мың теңге (2500 мың х 3%) болды. Салыстыру үшін: 2005 жылғы аталмыш кірістің салығы 85 мы&

#1187; теңге болған еді (60 мың+500 мың х 5%). Егер заңды тұлғаның тоқсандағы кірісі 8 млн теңге болса, онда салық 290 мың теңге болады (90 мың теңге+5000 мың х 4 пайыз), бұл өткен жылғы ставканы пайдаланып төлеген салық сомасынан 190 мың теңгеге

аз. Ыңғайланға н декларация негiзiнде арнаулы салықтық режим қолдану үшiн жаңа құрылған жеке кәсiпкер салық есебiнде тұрған күннен бастап өтiнiш жазады, ал заңды тұлға өзiнiң мемлекеттiк тіркеуден өткеннен кейiн 10 жұмыс күнiнiң iшiнде өтiнiш бередi.

Кipic мөлшерiнiң және жалдамалы жұмысшылардың санына байланысты бұрын жалпы белгiленген салық салу режимiнде жұмыс істеген салық төлеушілер 2006 жылғы 1 қаңтарда белгіленген осы жағдайға сәйкес келетін болса, онда ыңғайланға н декларация негізінде арнаулы салық режимін қолдануға қ&

#1201;қылы. Бұл үшін тоқсан басталғанша өзі қызмет ететін жердегі салық комитетіне өтініш беруі керек. Осылайша, ыңғайланға н декларация аясында арнаулы салық режимiн пайдалану бiрсыпыра кәсiпкерлерге қолдануға ықпал етедi. Осы салық режимiн қолдану саласының кеңеюi шағын

және орта кәсiпкерлiктi дамытуға басымдық беруге тиiс. Жалпы алғанда шағын және орта бизнес үшін салық салуды жетiлдiру әлi тоқталған жоқ. Мұны Қазақстан Республикасының Президентiнiң халыққа

Жолдауында 2007 жылдың 1 қаңтарынан бастап шағын бизнес субъектiлерi үшiн салық салудың бiрегей cтавксының төмендетіліп, басқадай салық заңдарына өзгерістер жасалатыны жөнiнде жоспары растайды.[23] 3.КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТТІҢ САЛЫҚТЫ ЖӨНГЕ САЛУ МЕХАНИЗМІН ТОЛЫҚ

ЖЕТІЛДІРУ БАҒЫТТАРЫ Салық жүйесі уақыттың әрекетті аспабы, оның құрылымы перспективаны есепке ала отырып экономиканы дамыту, салық жүйесін бүтіндей қарасақ, сонымен қатар бөліктік агрегаттары өндіріс белсенділіктері және іскерлікті ынталандыру, сонымен қатар нарықты реттеушілер мен мүмкіндік

беретін кәсіпкерлер - осындай немесе басқа шаруашылық шешімдерін қабылдайды. Ең алдымен, біздің көзқарасымыз&#11 71;а сондай схеманы ойлану және енгізу керек, жұмыс істеу және төлеу үшін пайдалы ресми болуы қажет . Механизімдер өндіріске қажетті құралдар адамды ынталандырушы

инфестициялар , рентабелді жұмыс істеу және заң бойынша жүру қажет. Кәсіпкерлі қуатты мемлекеттік сүйеуі ақыр соңында қажетті болып табылады. Сонымен қатар оның құны төмендетілген мүлік ресмилендірілуі үлкейтуге рұқсат етеді , оның бір мәнісі болады, салық жинаулары және

қаражатқа түсулердің бар болуы. Заңгерлік беттердің мүлігіне салық деңгейі және дара кәсіпкерлер алдымен қажетті физикалық беттердің деңгейіне дейіннашарлауы тиіс. Физикалық беттерге мүлік дайындау механизмі басқаша бұрынғыша қалады, заңгерлік беттерге жал&

#1171;а тапсырылады. Іскер белсенділік өседі және ішкі инвестициялар үлкейеді. Ең сыпайы есептеулермен, жұмыс істейтін аз кіріскен істердің мүлігі бағаланады 3,5 көбірек млрд. Дол. (177 мың 01.01.2003 жылға аз кіріскен істердің саны құрастырылады мүліктің орта қ&

#1201;ны – 20 мың дол.) /15, с. 207/ Әрбір мемлекетте әрқашан екі баламалық, яғни өзара қатынастардың құруына принципшіл қарама- қарсы тұрған стратегиялық жақын келулердің аралық қаражаттық және салық саясатшылар мүшесі. Мұнау бірінші оқиға – биік

салық көбірек болады , қазынаға төлеу халықты мәжбүр ету, өзіне жауаптылық толықтық бәрін оның қауіпсіздігінің артынан, амандық, басқа керекті назарлардың қорғанышын , соның ішінде мүмкіншілік ертеңгі жағдайда сенімділік болуы.

Екінші оқиғада – салықты өндеп алу түрде азаматтар , халық қолданатын өзінің өзіне меншікті қарауға айтылған емес олардан құрал салық түрінде айтылған, көмекке сүйенбей , мемлекетке сүйенбей өз қамдарын ойлау. Негізінде қалай болғанда да мына таңдау проблема

әлеуметтік және экономикалық қажеттіліктердің деңгейінен халық оның менталитеттің дәл осылай және мемлекеттің дамуы деңгейінің потенциялды және әлеуметтік бағыттылық оның экономикалық шешімі тәуелді болады. Ереже сияқты , елдің әлсіз экономикасы яғни дамитындар, &

#1241;сіресе бастапқыларды сатылардықалыптасуды&#1187 ; және нарық өзінікін салыстырмалы аласа салық тартылады. Содан соң қоғамдық тұтну әртүрлі түрлерінің дамуымен (білім беру, денсаулық сақтау, коммуналдық қызметтердің және т. б.) жоғары дәрежеде салы&

#1179; салудың , параметрлер қайсының экономика күшімен елдерге барынша көп мағыналарға жетеді, басқаша айтқанда дамыған елдерде бірте – бірте асу болады. Салық жүйесін рекламаларда қаражаттық өзіндік әртүрлі мемлекеттік жалпы тенденцияларды әр түрліше салады. Барлық қоғам табыстарының немен жеке беттерді&

#1187; қолданылуында төлемі 50 % салық және басқа міндетті түрде алып тастауын есептейді. Басқалар, қарама – қарсы көзқарастарды бұлардан бөлмейді және барлығы өз салық тәртіптерін тек 25 – 30 % ВВП шек қояды. Біріншілердің , арасында бай ел ең алдымен қайда

болсын 25 30 мың долларларға дейін жалпы табыстарды маңызды деңгейге дейін шамамен салықты алып тастаулар қарастырылады. Мысалы, Данияда халық жаңбырлатқышына 17 мың доллар ( ВВП салық үлесі – 51 % ), Швейцарияда шамамен 15 мың доллар ( ВВП салық үлесі – 33 % ), Норвегияда – 14 мың доллар (

ВВП салық үлесі – 42% ), Германияның, Францияның, Бельгияның, Филяндияның – диапозонда 11-12 мың долларға сай ( ВВП салық үлесі – сәйкесінше 40 % 47 % ) Салық алып тастаулардың мөлшері анағұрлым көбірек елдерде алатын соңғы орынның табыстардың деңгейімен

шектеледі. Дәл осылай, ол кемінде 2,5 мың оңтүстік Корейда құрастырады. ( ВВП салық үлесі – 22 % ), Түркияда – 60 мың доллар ( ВВП салық үлесі – 22 % ) ,ал Мексикада кемінде 500 доллар ( ВВП салық үлесі – 16 % ). Және Ресейде тек қана табыстардың деңгейімен соң&

#1171;ы категорияға жетті, бірақ салық алып тастаулардың аңғары бойынша жоғары дамуы ел деңгейінде 30 % орын алады ( ВВП 1 мың доллар әрбір халық жаңбыртқышына яғни Жапония деңгейінде және Швейцария ) . Тұжырымдап келгенде, басқаша айтқанда онда төртеуінде &

#1241;рбір статистикалық жанұяға салық алу түрлерін алып қарасақ адам сомасы құрастырылады орта есеппен 4 мың доллар мен уақыт шамаланады. Бірақ белгілі бір деңгей сияқты бөлшектелген салық салу мемлекеттік қаражаты арқылы өз шешімін шығарады, яғни ВВП салықты алып тастаулардың сондай

үлесін және оның одан сайын артуына жету үшін экономикалық және әлеуметтік қайшылықты&#1187 ; күшеюін жеңіп нығаю керек. Ашық саяси дауларда және молшылықсызбен шақырылған салық реформа талқандауларында көрсете алады, соның ішінде : бағындырусыздың өкіметтерге, табыстарды&

#1187; бұқаралық баспаналары және салық міндеттемелердің орындалуының кетуді, ұлттық экономика капиталының артуы халық көшірулері, кемшілік ауыртпалықтары салық төлеушілерге арналған, аудандар болуы керек. Және тек қана шадуылдау төтеншелері қалай айтылады, кербездік – мажорлы жағдайдың ( мысалы , жауынгерлер апат

апаттары, техногендікпен ірі апаттар ) салығы шек деңгейіне амалсыз қарамастан аса экономикалық түсініктерге едәуір жоғарырақ оның нормалы жағдайдың мағыналарын үйлесімді қарау керек. Салық салу проблемалары экономистердің, философтардың, әр түрлі замандардың мемлекеттік қайраткерлерінің ақылдары

тұрақты орынға ие болған. Бір негізін салушы А.Смит былай деген: салық салу теориялары бойынша салықты кім төлесе ол соған арналған бұл белгілі құлдық емес, ол бостандық болып табылады. Мемлекеттік қайраткер және АҚШ – тың ғалымы

Франклин былай деген : „Өмірде шарасыздан ештене жоқ „ Д. С. Милль ғалым классиктер алғаш ретбіріңғай салық қолдану дауды ойын қисынға келтірді, ол әр түрлі салық жиынтығы қазына табыстарында негізгі орын мыналар ол түзу салық апарып жатқан ( рентаға және мұраға ) оны&

#1187; пікірімен олармен тиісті салық салдыну тек көптеген бірнеше қажеттілік заттарына жатпайды және жалпыға бірдей пайдалануға арналған емес, ал қанағаттандыру&# 1171;а арналған тек қана халық категорияларының ерекше қажеттіліктерінің бар екенін айтқан. 70 – 80 жылы жүз жылдық 20 ғасырдағы батыстағыларды

/ 19, елдерде А.Лаффера қаражаттық концепциясын ұсыныс экономика теориялары негізін салғанын мойындады./ Оның мәні табыстардың оның салық төлеушіге салық жүкті тиеу өсу шегі артумен қоса алады тек қана айқынның, дәл осылай айтылатынның „сын деңгейдің“, мына табыс азаюына , өндіріс өзгісіне

алдымен қайсы аттыру шарасыз жүргізеді , ал тоқтауға содан соң жалпы соңғыны, себебі ол жетілмеген . Өндіріс дамуына арналған преференция қажетін анықтау : егер кәсіпкерді алынған соманы өндіріс дамуына салып алу және мына тексерілген мақсатқа „пайдаға салық“ лайықты азат ету керек.

Бүгін мүмкіншіліктер өндірісті дамытпайды қажетті салық , кәсіпкер барлық пайдадан төлеп тұрады. Капитал ресмилендіру мақсатында өндірісшілерге арналған пайдаға салық ұтыс тігуін қажетті сонымен қатар нашарлату 30 – 20 % құрайды. Жасырылу жұмыс бастылық ресмилендірілуі кәсіпкерлік

қызметке тиісті. Салық кодекске өзгертулер қажетін енгізу, бір жолғы талондардың әрекеттеріне шек қойып мезгілінде шығарып тастауы керек. Әр бір аймаққа арналған нарықта жинаумен үйлесімді ұтыс тігулер орнатуға болады, олардың мөлшерін маслихат өкілдерімен алдын ала талқылайды, жергілікті атқару органдарды&

#1187;, кәсіпкерлік – қауіпсіздік қоғамдық бірлестіктерімен өткізіледі. Ерекше сұрақ – еңбек ақының ресмилендірілуі . Салық кодекс физикалық беттердің табысынан жұмыс берушіге арналған әлеуметтік салық аса көтерілген пайызды және кіріс салықты анықтайды. Әлеуметтік салық есептеу ж&

#1201;мыс істейтін реті еңбек ақы төлеуі қорының бөліп шығарулары алдын ала ескеріледі ( фот ) мөлшерде 7 % 20 % .Кез келген мүдделес өз қызметін пайдалылық кәсіпкер, әлеуметтік мұқтаждық бөліп шығарулардың үлесін азайтуға ұмтылады.

Кіріскен іс өзінікін фотты нақты мөлшерлер жабады. Және деректі сондай жалақыны көрсетеді, қайсының әлеуметтік салық мөлшерінің бөліп шығаруының ең аз мүмкін мөлшерлері алдын ала ескеріледі, сәйкесті және кіріс салық , онымен кеміте және зейнетақылық

қорларға есептеулердің сомасын есептеуге болады. Мына жағдай рұқсатына арналған, жұмыс беруші психологиясын еске ала , сонымен қатар төлеулердің міндеттілігі басқа салық үлкен сан жұмыс берушісімен НДС – тың , пайдаға және түрінде ресмисіз төлеулермен

оның көбірек 5 % теңдестіріліп ақшалы құралдарды&#1187 ; мөлшерде әлеуметтік салық ұтыс тігуін қажетті анықтау. Ұсынылған қолдану әлеуметтік салық есептеуі шамасында және қаражат пайдасының артуы өзімен еңбек ақы төлеуі қорларының ресмилендіру шоттарының

артынан әлеуметтік салық түсірулерінің маңызының азаюы. Салық жүйесінің жетіспеушіліктерінен біреумен ғана қолданылады,сонымен қатар салық есептеу шарушылық ету субъектісі нүктесінен көрінеді. Есептеу әдісін жүзеге асыру кезеңінде сатып алушы есеп айыратын шотына орындау құралдарды&#1187 ; түсу к&

#1199;ні есептелмейді,ал мүлкін алу күні немесе тауарлардың түсулері есептелінеді. Демек, тәуелсіз кіріскен істі НДС тиісті төлеп қоюының,тү рлі іске асырылған өнімнің көмек көрсетуі, тіпті егер болжау, не өнім дер кезінде және толық

іске асырылған және ақшалар орындаудың артынан есеп айыратын шотқа түсті, НДС сомасы, кіріскен іспен қабылданушы зачетке азырақ құлдырау есепке ала маңыздылық болды. Есептеу әдісі жанында НДС төлеуіне кіріскеніс өзіне меншікті сырт құралдарыны&

#118 7; бұруында ықтималдық бар болды,мезгіл және де қайсы құрал бұлардың көңілін алаңдатады, есеп айыратын шотқа көмек көрсету уақыттарға тәуелді болады.Шүбәлі сияқты міндет анықтап қаралады, тек екі жыл өтуі бойынша және мына мезгіл өтуімен тек қана

НДС сомасы зачетке м&#1199;мкін &#1179;абылдан&#1171;ан ж&#1241;не де &#1179;&#1201;лдырау&#1171;а т&#1199;зетусіз. Сонымен &#1179;атар, &#1179;осыл&#1171;ан &#1179;&#1201;н тек &#1179;ана базамен бізді&#1187; республикамызда НДС салу&#1171;а болады, сонымен &#1179;атар элементтер, еш&#1179;андай к&#1257;&#1187;іл б&#1257;лулері болмайды. Немесе <&#1241;мбебаб акциз>, д&#1241;л осылай объекті

сия&#1179;ты тауарларды&#1187; &#1179;&#1201;ны, ж&#1201;мыстарды&#1187; ж&#1241;не &#1179;ызметтерді&#1187; б&#1241;рі салулары келеді. НДС сомаларыны&#1187; зачет ж&#1199;йесі бір уа&#1179;ытта т&#1257;легенмен <шы&#1171;ындар&#1171;а> &#1179;олданылады. НДС есептеу тап осы &#1241;дісті ке&#1187; &#1179;олданылады, д&#1199;ниеж&#1199;зілік

&#1179;абылдауда болатын т&#1241;жірибелі ж&#1241;не принципте болады.Іс ж&#1199;ріп жат&#1179;ан аны&#1179;тама механизмі туралы емес НДС сомалары, &#1179;аражат&#1179;а жататын салу&#1171;а, ал д&#1201;рысты&#1179; туралы аны&#1179;тама салу базалары. Д&#1241;л осылай, мысалы, база&#1171;а &#1179;аза&#1179;станды&#117 9; за&#1187; шы&#1171;арумен

НДС салулары акциз сомалары, тозы&#1179;ты&#1179; б&#1257;ліп шы&#1171;арулар, кеден баж салы&#1171;ы &#1179;осылады. Егер республика аума&#1171;ында&#1171;ы тауарларды&#1187; подакцизды&#1179; импорт ж&#1199;зеге асыруына р&#1201;&#1179;сат ету, НДСпен салы&#1179; салатын айналым&#1171;а &#1179;осылады ж&#1241;не т&#1257;ленген акциз сомасы ж&#1241;не кеден баж салы&#1179; сомасы &#1179;осылады.

Сайып келгенде, к&#1257;з алдында тек &#1179;ана бір емес, екі есе, сонымен &#1179;атар &#1199;ш есе салы&#1179; салу&#1171;а болады. Взимания НДС ж&#1201;мыс істейтін т&#1241;жірибесі аз ж&#1241;не орта к&#1241;сіпкерлікке кіріскен істеріні&#1187; &#1179;ызметінде &#1241;сіресе ауыр с&#1241;улесі т&#1199;седі. &#1178;аражатты&#1179; &#1179;орларды&#1187; &#1257;ткір &#1201;стаусыз шарттарында,

&#1257;зіне мнешікті &#1257;ндіріс база жо&#1179; болуыны&#1187; сырт &#1179;&#1201;ралдарды&#1187 ; &#1179;осымша б&#1201;руы &#1201;л&#1171;айтады ж&#1241;не экономика тап осы сектор ауыр экономикалы&#1179; жайды &#1201;л&#1171;айтады. Бірер проблема та&#1171;ы переплаченных &#1179;аражатынан т&#1257;леу то&#1179;тат&#1179;ысы келеді ж&#1241;не НДС сомаларыны&#1187; &#1179;айтаруына жататындарды&#1187;.

К&#1199;рделі салы&#1179; сомасын переплаченную практиаклы&#1179; &#1179;айтару, ал м&#1199;мкінсіз салы&#1179; органдар&#1171;а &#1179;аражатты&#1179; санкция НДСымен сома переплаченной ы &#1179;айтару то&#1179;татулары о&#1179;и&#1171;ада &#1179;олдану, Талдау НДС есептеу т&#1241;жірибелілері ж&#1201;мыс істейтініне р&#1201;&#1179;сат етеді. &#1178;орытынды жасау келесі &#1257;лшемдерді&

#1187; &#1179;абылдау &#1179;ажеттілігі туралы механизмді толы&#1179; жетілдіруімен оны&#1187; взиманиясы: -акциз сомалары НДСпен салы&#1179; салынатын айналымнан шы&#1171;ару, кедендерді&#1187; т&#1257;лемі ж&#1241;не тозы&#1179;ты&#1179; б&#1257;ліп шы&#1171;аруларды&#1187;; -зачет немесе НДС сомаларыны&#1187; &#1179;аражатын &#1179;айтару, &#1179;&#1201;лдырауын т&#1199;зетумен ж&#1199;зеге асыру; -бас&#1179;а салы&#1179; т&#1257;лемі

шот&#1179;а НДС сомаларыны&#1187; переплаченных зачетін аз ж&#1241;не орта к&#1241;сіпкерлік &#1257;ндіріске кіріскен істеріне р&#1201;&#1179;сат ету. Е&#1187; ал&#1171;аш олао таби&#1171;атты&#1187;, ішкі ма&#1187;ыздары ж&#1241;не функцияларды&#1187;. Салы&#1179; механизмі ар&#1179;ылы мына м&#1199;мкіншіліктері орындауы ж&#1199;зеге

асады: -&#1179;аражатты&#1179; &#1179;&#1201;ралдарды&#1187 ; барынша к&#1257;п, м&#1199;мкін к&#1257;лемі салы&#1179; аспабы ар&#1179;ылы іске асыру&#1171;а &#1201;мтылады, -&#1179;&#1201;ралдарда т&#1201;ра&#1179;ты &#1179;ажеттілік, мемелекеттік сынай танытады. Мына за&#1187; шы&#1171;арушы мемелекеттік &#1179;орлар&#1171;а кепілге т&#1199;сіп

к&#1257;руі н&#1199;ктесінен салы&#1179; механизмі барынша к&#1257;п о&#1187;айлатады. Т&#1257;леушіге к&#1257;&#1187;іл б&#1257;лумен мемлекет ай&#1179;ын &#1241;ділеттіліксізге &#1201;мтылуда дайын болу: &#1179;орларды&#1187; б&#1257;лімін алып тастау ,&#1179;ажеттіліктеді&#1187; о&#1171;ан нормалы &#1201;дайы &#1257;ндіріске арнал&#1171;ан, табыстарды&#1187; на&#1171;ыз иесінен салы&#1179; ауыртпалы&#1171;ын ауыстырып салу ж&#1241;не

сатып алушы&#1171;а м&#1199;лікті&#1187;, оны&#1187; &#1257;німіні&#1187; ж&#1241;не &#1179;ызметтерді&#1187;, екі есе салуына р&#1201;&#1179;сат ету. Сондай фискальды саясат, кіріскен &#1179;аражатты&#1179; &#1179;ызмет шарттары болу негіздеріні&#1187; т&#1199;бін &#1179;азады: - салы&#1179; базасы тарылады, сонымен &#1179;атар экономика криминализациисі жа&#1171;дай жасайды, салы&#1179; т&#1257;леуіні&#1187; б&

#1201;&#1179;аралы&#1179; ауыт&#1179;уына &#1201;рындырады. Салы&#1179; ауыртпалы&#1171;ыны&#1187; &#1179;ата&#1187;ды&#1171;ын ы&#1187; к&#1199;шейуі салы&#1179; т&#1257;лемдеріні&#1187; артуына ертіп &#1241;келеді,Салы&#1179; ауыртпалы&#1171;ын мемлекет &#1199;лкейте <салы&#1179; &#1179;а&#1179;пан&#1171;а&g t;, &#1179;ашан табыс алуында &#1179;&#1201;штарлы&#1179;т ы&

#1187; т&#1257;мендеуі н&#1241;тижесінде базар субъектілеріні&#1187; ай&#1179;ын саны к&#1257;ле&#1187;ке экономика&#1171;а кеткенде немесе &#1179;ызмет &#1257;зінікін жалпы то&#1179;татады ( Лаффер теориясы). Салы&#1179; басы экономика&#1171;а мемлекет реттеуші &#1241;серімен с&#1241;йкестенеді. Салы&#1179; б&#1201;л жа&#1171;дайда мемлекеттік ж&#1257;нге салу&#1171;а тумалас &#1257;зіні&#1187; &#1241;серін тигізеді : ол к&

#1241;сіпкерлік &#1179;ызметіні&#1187; ж&#1199;руіне ба&#1171;ыттайды,&#1179;о&#1 171;амны&#1187; к&#1257;ру н&#1199;ктесінен ма&#1179;сат&#1179;а лайы&#1179;ты &#1257;зін б&#1199;тіндей таныстырады. Мына о&#1179;и&#1171;ада с&#1241;йкестік салы&#1179; механизмі салып алады,жетілген бас&#1179;аларды принциптермен салыстыру &#1179;ашанда мемлекеттік кірістерді&#1187; кепілді т&#1199;суін талап етеді.

Осында ай&#1179;ын &#1241;рекеттерге т&#1257;леушілерді ынталандыруларында акцент жа&#1179; жылжытылады, ж&#1241;не о&#1171;ан салы&#1179; &#1179;&#1201;ралдарды&#1187 ; б&#1257;лімі уа&#1179;ытша жо&#1171;алтуына тиісті к&#1199;шті &#1241;сер етуші, не салы&#1179; алуан же&#1187;ілдіктерді&#1187; беруінде жары&#1179; к&#1257;рсетеді. Салы&#1179;ты ж&#1257;нге салуды&#1187; негізі к&#1257;птеген экономистерді есептейді,

не шаруішылы&#1179; ж&#1241;не халы&#1179;ты&#1187; б&#1257;лек &#1241;леуметтік топтарыны&#1187; &#1179;&#1201;ралдарын алып тастауы ар&#1179;ылы мемлекет бас&#1179;а субъектіледі&#1187; с&#1199;йемелдеуіне арнал&#1171;ан &#1179;орларды алады, ал том&#1171;а не меншікті алып тастауы на&#1179;ты сома ар&#1179;ылы мемлекеттік салы&#1179; т&#1257;леушіге &#1241;сер етеді. Салы&#1179;ты ж&#1257;нге салу негізінде <жа&#1171;ымсыз

&#1179;аржыландыруды&#1187; механизмі> жатады, салы&#1179;ты &#1179;аражат&#1179;а енгізбеуге кіріскен іске – т&#1257;леушіге р&#1201;&#1179;сат етеді немесе о&#1179;и&#1171;ада толы&#1179; емес т&#1257;леуі, егер за&#1187; шы&#1171;арумен алдын ала ескерілген шарттарды орындаса салы&#1179;ты алып тастау сондай т&#1257;мендеуі м&#1199;мкін. Механизмде <жа&#1171;ымсыз &#1179;аржыландыру> болады ж&#1241;не бас&#1179;а

бір т&#1199;рі: ай&#1179;ын шарттар жанында салы&#1179; м&#1257;лшері, м&#1257;лшер сыртынан &#1241;деттегі аны&#1179;тал&#1171;ан за&#1187; жо&#1171;арылайды. &#1240;лемде аз к&#1241;сіпкерлік мемлекеттік с&#1199;йеуі же&#1187;ілдіктерді беру жолымен ж&#1199;зеге асады. Мыналарды&#1187; жанында – то&#1179;тауда емес салы&#1179;ты&#1179; &#1201;тысты&#1187; т&#1257;мендеуі, ал шараны&#1187; шаруашылы&#1179; етуші

субъектілерді&#1187; дамуы на&#1179;ты ынталандыра алуы д&#1199;ниеж&#1199;зілік т&#1241;жірибеліде салы&#1179; инвестициялы&#1179; несие &#1179;олданылады. Бізді&#1187; о&#1179;и&#1171;амызда, біз кіріскен істерді&#1187; даму, ынталандыруы &#1199;шін &#1201;сынамыз, тауарларды&#1187; &#1257;ндірушілеріні&#1187;, аз ж&#1241;не орта к&#1241;сіпкерлік кіріскен

істеріні&#1187;, &#1257;ндіріспен ш&#1201;&#1171;ылдан&#1171;а н тауарларды &#1179;олдану&#1171;а р&#1201;&#1179;сат беру 50%, кіріс салы&#1171;ы за&#1187;герлік беттерден немесе 10% біры&#1187;&#1171;ай т&#1201;тас салы&#1179; &#1199;шін за&#1187; жала жабыл&#1171;ан инвестицияларды алдын алады. Салы&#1179; каникулдер пайдалануына берген 1991-1993 гг біра&#1179; тап осы же&#1187;ілдік

&#1241;рекеттері мезгіл &#1257;туі бойынша жабыл&#1171;ан, ал базада содан со&#1187; б&#1201;рын&#1171;ыларды&#11 87; – жа&#1187;а ашыл&#1171;ан,&#1257;з &#1257;зіме д&#1201;рыс к&#1199;шті &#1241;сер беруі тап осы же&#1187;ілдік а&#1179;ыр&#1171;ы жиыныда тиісті болды, біра&#1179; онымен, ереже сия&#1179;ты, салы&#1179; ауыт&#1179;у &#1199;шін пайдалан&#1171;ан. Біз т&#1199;зетуді за&#1187; шы&#1171;ару&#1171;а

енгізуге &#1201;сынамыз, егер &#1179;ызмет &#1257;зініні&#1187; кіріскен ісін то&#1179;татса немесе же&#1187;ілдік д&#1241;уір &#1257;туінен кейін лезде, кіріс салы&#1179; сомасы немесе бірі&#1187;&#1171;ай т&#1201;тас салы&#1179; лезде тиісті &#1179;аражат&#1179;а салын&#1171;ан болады. Жина&#1179;тай &#1241;келе келесі м&#1241;ліметтерді алу&#1171;а болады:

1) А&#1178;Ш т&#1241;жірибесін &#1179;олдана ж&#1241;не 10-шы б&#1257;лімге шы&#1171;ындар ж&#1241;не м&#1257;лшерде денсаулы&#1179; &#1179;ор&#1171;ау Канаданы&#1187; дара кіріс салы&#1179; шегерулеріне апарып беру МРПмен еселеніледі 2) т&#1257;мендетуді&#1187; за&#1187;герлік беттерді&#1187; м&#1199;лік салы&#1179; салу де&#1187;гейі ж&#1241;не дара к&#1241;сіпкерлерді&#1187;

м&#1199;лікті ресмилендіруі ма&#1179;саттарында физикалы&#1179; беттерді&#1187; м&#1199;ліктік салы&#1179; салу де&#1187;гейіне дейін болады 3) бір жол&#1171;ы талондарды&#1187;&#1241;рекеттік мезгілге шек &#1179;оюын шы&#1171;ару 4) &#1241;леуметтік салы&#1179; т&#1257;мендету &#1201;тыс тігуін 5% 5) акциз сомалары НДСпен салы&#1179; салынатын айналымынан шы&#1171;ару, кедендерді&#1187; т&#1257;лемі

ж&#1241;не тозы&#1179;ты&#1179; б&#1257;ліп шы&#1171;аруларды&#1187; 6) зачет немесе НДС сомаларыны&#1187; &#1179;аражатынан &#1179;айтару &#1179;&#1201;лдырау&#1171;а т&#1199;зетумен ж&#1199;зеге асыру 7) бас&#1179;а салы&#1179; т&#1257;лемі шот&#1179;а НДС сомаларыны&#1187; переплаченныхзачетын аз ж&#1241;не орта к&#1241;сіпкерлік ондіріс кіріскен істеріне р&#1201;&#1179;сат ету 8) ертерек &#1257;туі бар болса касса &

#1241;дісі 9) алды&#1187;&#1171;ы а&#1179;ы т&#1257;лемдер бірлескен кіріс салы&#1179;т&#1257;лемімен а&#1171;ымда&#1171;ы&#1171;а ауыстыру 10) пайдалануына беруді аз ж&#1241;не орта к&#1241;сіпкерлік субъектілеріне салы&#1179; каникулдарын т&#1199;зету за&#1187; шы&#1171;аруына салумен, егер &#1179;ызмет &#1257;зінікінкіріскен ісін то&#1179;татса немесе же&#1187;ілдік д&#1241;уір &#1257;туінен кейін лезде кіріс

салы&#1179; сома немесе бірі&#1187;&#1171;ай т&#1201;тас салы&#1179; лезде тиісті &#1179;аражат&#1179;а салын&#1171;ан бол&#1171;аны &#1199;шін кіріскен &#1179;ызмет барлы&#1179; д&#1241;уірде. Баяндал&#1171;ан жайларды талдап &#1179;орыта,есптейміз, не дамуда салы&#1179; механизм ролі к&#1241;сіпкерлік т&#1201;р&#1171;ыда кез келгенін &#1179;айта ба&#1171;алау. Біра&#1179; &#1178;аза&#1179;стан

Республикасыны&#1187; шарттарында &#1257;ндіріс &#1179;ызметіні&#1187; &#1257;ту шегі ынталандыруына арнал&#1171;ан салы&#1179; ж&#1257;нге салу аспаптары практикалы&#1179; т&#1201;р&#1171;ыда &#1179;олданылмайды ж&#1241;не аз ж&#1241;не орта к&#1241;сіпкерлік субъектілеріні&#1187; дамуында. &#1200;сыныл&#1171;андар тап осы баста ж&#1201;мыс істейтін салы&#1179;ты&#1179; за&#1187; шы&#1171;ару толы&#1179; жетілдіруді&

#1187; на&#1179;тылы жолдары, бізді&#1187; к&#1257;з&#1179;арасымыз&#11 71;а экономиканы&#1187; тап осы секторы позитивтік дамуына жа&#1171;дай жасайды. Экономика&#1171;а мемлекет &#1179;ол с&#1201;&#1171;у &#1179;ажеттілігі ма&#1179;саттары шешімімен ескертілінген, &#1179;ажеттіліктерді&#1187; &#1179;ана&#1171;аттандыруымен барлы&#1171;ы &#1179;о&#1171;амны&#1187; –

ірі &#1179;&#1201;рылысты жылжуларды&#1187; &#1179;амтамассыз етуімен, экономикалы&#1179; даму басты ба&#1171;ыттарыны&#1187; с&#1199;йеуімен, ке&#1187;ейтумен ж&#1241;не &#1241;леуметтік &#1257;ндіріс инфраж&#1199;йе объектілеріні&#1187; толы&#1179; жетілдіруімен ж&#1241;не т.б &#1179;&#1201;ралдарды&#1187 ; реттеуші функциясы орындалуына арнал&#1171;ан &#1179;ажетті мемлекетке салы&#1179; беру жолымен экономикалы&#1179;

процестерді&#1187; ж&#1199;ру мемлекетімен ж&#1257;нге салуды &#1179;амтамасыздандырады, сонымен &#1179;атар арнайы салы&#1179; механизмны&#1187; ар&#1179;асында , &#1257;ндірістерді&#1187; даму ба&#1171;ытын &#1179;амтамассыз етуші &#1241;рекеті &#1179;о&#1171;ам&#1171;а арналады. Салы&#1179;ты&#1187; ж&#1257;нге салу – мына &#1241;серлер жолымен ж&#1199;зеге асатын шаруашылы&#1179; етуші субъектілерге алып тастаулар немесе оларды&#1187;

&#1179;олдарында бол&#1171;ан дара т&#1201;тынушыларды&#1187;, я&#1171;ни м&#1199;мкіншіліктерді&#1187; азаюжолымен, оларды&#1187; &#1257;ндіріс ж&#1241;не &#1257;ндіріссіз т&#1201;тынуды&#1187; &#1179;амтамсыз етуі. Т&#1241;жірибеліде экономика мемлекеттік ж&#1257;нге салуы ж&#1241;не е&#1187; алдымен жетілген на&#1179;ты аспаптарды&#1187; салы&#1179; ж&#1199;йесі ар&#1179;ылы шаруашылы&

#1179; етуші субъектілерді&#1187; &#1179;ызметін ж&#1257;нге салуды ж&#1199;зеге асады. Экономиканы&#1187; дамуына &#1199;лкен ы&#1179;палын жасау салы&#1179; &#1179;&#1201;рылымы ма&#1179;саттарын к&#1257;рсетеді, саясатшылар салы&#1179; &#1257;ткізу жанында на&#1179;тылы тарихи д&#1241;уірде д&#1201;рыс шешеді. Аз &#1179;ажетсіз ма&#1171;ына субъекті та&#1187;дауында болады немесе салы&#1179;

т&#1257;леушісіні&#1187; т&#1257;лемі к&#1241;сіпкерлерді&#1187; назарларына белсенді ы&#1179;палын жасау, есептеуді&#1187; ж&#1241;не салы&#1179; т&#1257;леулер механизмі ж&#1201;мыс істейтінге корсетеді,негізі салын&#1171;ан салы&#1179; функционал элементтеріні&#1187; &#1179;олдануында. На&#1179;тылы объектілер, салы&#1179;, салы&#1179; салынатындар,&#1201;тыс тігулері, мезгілде оны т&#1257;леулері, ай&#1179;ын же&#1187;ііілдіктерді&

#1187; м&#1199;мкіншілігі т&#1257;леуші назарларыны&#1187; сферасында т&#1201;ра&#1179;ты орында болады. Салы&#1179; немесе к&#1241;сіпкерлік &#1179;ызмет бас&#1179;а т&#1199;рлеріні&#1187; іскерлік белсенділік дамуынынталандырады немесе шек &#1179;ояды, &#1257;ндіріс шы&#1171;ындарыны&#1187; т&#1257;мендеуіне арнал&#1171;ан ал&#1171;ы шарттар ж&#1241;не кіріскен істерді&#1187; айналдырулары жасайды.

Сайып келгенде, мемлекет салы&#1179; ар&#1179;асында экономикалы&#1179; процестерді ж&#1257;нге салуды ж&#1199;зеге асырады. &#1178;аза&#1179;станда к&#1241;сіпкерлік с&#1199;йеу &#1179;ажеттілігі саясатшылар экономикалы&#1179; басты сфераны&#1187; кім, не ретінде б&#1199;гінгі та&#1187;да. Азаматтарды&#1187; &#1179;ызметі сия&#1179;ты жеке к&#1241;сіпкерлік аны&#1179;талады,ба&#1171;ыттал& amp;#1171;ан пайда алуына немесе

жеке табысты&#1187; тауарлар&#1171;а с&#1201;раныс &#1179;ана&#1171;аттандыруы жолымен (дара к&#1241;сіпкерлік) немесе &#1201;жым меншікте ж&#1241;не ж&#1199;зеге асатын &#1257;кілдігі бойынша, т&#1241;уекелді&#1187; артынан ж&#1241;не за&#1187;герлік т&#1201;л&#1171;а м&#1199;лік жауптылы&#1179; астында (&#1201;жым к&#1241;сіпкерлік). &#1178;аза&#1179;станда аз к&#1241;сіпкерлік субъектілеріні&#1187; санды&#1179;

&#1257;су шегімен, сонымен &#1179;атар ж&#1201;мыс істеуге кіріскен істерді&#1187; санын арттыру тенденциясы аны&#1179;талады. Егер аз к&#1241;сіпкерлік салалы&#1179; &#1179;&#1201;рылымын аны&#1179;тап &#1179;арау (кооперативтер, жеке кіріскен істер, аз кіріскен істер ж&#1241;не азк&#1241;сіпкерлік субектілері т&#1199;рде болады), к&#1241;сіпкерліктерді&

#1187; негізгі б&#1257;лімі сауда – делделды&#1179; &#1179;ызметтермен ш&#1201;&#1171;ылданады. Е&#1187; ма&#1187;ызды факторлардан біреумен &#1171;ана, &#1178;аза&#1179;станда аз к&#1241;сіпкерліктер дамуын тежейтін,билік салы&#1179; барысында келеді. Талдау, салы&#1179;ты&#1187; ж&#1257;нге салу т&#1241;жірибелілері ж&#1201;мыс істеуіне р&#1201;&#1179;сат етеді. &#1178;орытынды жасау келесі &#1257;лшемдерді&

#1187; &#1179;абыл алу &#1179;ажеттілігі туралы салы&#1179; механизмі толы&#1179; жетілдіруде: - А&#1178;Ш т&#1241;жірибесін &#1179;олдана ж&#1241;не 10-шы б&#1257;лімге шы&#1171;ындар ж&#1241;не м&#1257;лшерде денсаулы&#1179; &#1179;ор&#1171;ау Канаданы&#1187; дара кіріс салы&#1179; шегерулеріне апарып беру МРПмен еселеніледі - т&#1257;мендетуді&#1187; за&#1187;герлік беттерді&#1187; м&

#1199;лік салы&#1179; салу де&#1187;гейі ж&#1241;не дара к&#1241;сіпкерлерді&#1187; м&#1199;лікті ресмилендіруі ма&#1179;саттарында физикалы&#1179; беттерді&#1187; м&#1199;ліктік салы&#1179; салу де&#1187;гейіне дейін болады - бір жол&#1171;ы талондарды&#1187;&#1241;рекеттік мезгілге шек &#1179;оюын шы&#1171;ару - &#1241;леуметтік салы&#1179; т&#1257;мендету &#1201;тыс тігуін 5% - акциз сомалары

НДСпен салы&#1179; салынатын айналымынан шы&#1171;ару, кедендерді&#1187; т&#1257;лемі ж&#1241;не тозы&#1179;ты&#1179; б&#1257;ліп шы&#1171;аруларды&#1187; - зачет немесе НДС сомаларыны&#1187; &#1179;аражатынан &#1179;айтару &#1179;&#1201;лдырау&#1171;а т&#1199;зетумен ж&#1199;зеге асыру - бас&#1179;а салы&#1179; т&#1257;лемі шот&#1179;а НДС сомаларыны&#1187; переплаченныхзачетын аз ж&#1241;не орта к&#1241;сіпкерлік

ондіріс кіріскен істеріне р&#1201;&#1179;сат ету - ертерек &#1257;туі бар болса касса &#1241;дісі -алды&#1187;&#1171;ы а&#1179;ы т&#1257;лемдер бірлескен кіріс салы&#1179;т&#1257;лемімен а&#1171;ымда&#1171;ы&#1171;а ауыстыру - пайдалануына беруді аз ж&#1241;не орта к&#1241;сіпкерлік субъектілеріне салы&#1179; каникулдарын т&#1199;зету за&#1187; шы&#1171;аруына салумен, егер &#1179;ызмет &#1257;зінікінкіріскен

ісін то&#1179;татса немесе же&#1187;ілдік д&#1241;уір &#1257;туінен кейін лезде кіріс салы&#1179; сома немесе бірі&#1187;&#1171;ай т&#1201;тас салы&#1179; лезде тиісті &#1179;аражат&#1179;а салын&#1171;ан бол&#1171;аны &#1199;шін кіріскен &#1179;ызмет барлы&#1179; д&#1241;уірде. 1 &#1179;а&#1187;тар аз к&#1241;сіпкерлік субъектілеріне арнал&#1171;ан 2002 жыл арнайы салы&#1179;ты&#1179; т&#1241;ртіптер м&#1241;нде

енгізілген ерекше &#1179;олдану&#1171;а болады,есептеу шамасында ж&#1241;не б&#1257;лек салы&#1179; т&#1257;лемдері , сонымен &#1179;атар о&#1187;айлатыл&#1171;анды беру шамасында оларды&#1187; &#1199;стілерімен салы&#1179; есептіліктерді&#1187; керегін белгілеп &#1179;ою. Не мемлекеттік шаруа фермерлік к&#1241;сіпкерлік даиуына &#1199;лкен назарды со&#1187;&#1171;ы кезде б&#1257;лді.

Кіріспе 1 шілде бірі&#1187;&#1171;ай жер ала&#1187;ы салы&#1179; &#1178;аза&#1179;стан Республикасыны&#1187; аума&#1179;ты&#1179; 1999 жыл, кіріс салы&#1171;ын т&#1257;леуіні&#1187; шаруашылы&#1179;, НДС, транспортты&#1179; &#1179;&#1201;ралдар&#1171;а салы&#1179;ты&#1179; м&#1199;лік азат етті. Салы&#1179;ты&#1187; негізгі т&#1199;рлеріні&#1187; ж&#1201;мыс

жасауын талдап, &#1179;орытындысыны&#1187; талдауын к&#1257;рсетеді, &#1178;аза&#1179;станда замандас салы&#1179; ж&#1199;йесі ж&#1241;не негіздерін &#1179;&#1201;руды&#1187; б&#1199;тіндей танымалстандарттар&#1171;а жауап береді. Салы&#1179;ты ж&#1257;нге салу аспаптары сонымен &#1179;атар, же&#1187;ілдіктер сия&#1179;ты, &#1201;тыс тігулер, т&#1257;леу реті субъектілерді&#1187; к&#1241;сіпкерлік

белсенділігін ынталандыру &#1199;шін практикалы&#1179; іске кірістірілген емес. Салы&#1179; т&#1199;рлері барлы&#1179; аз к&#1241;сіпкерлікті&#1187; кіріскен ісі б&#1199;гінгі &#1179;&#1201;нына &#1179;аражат&#1179;а т&#1257;лейді: кіріс салы&#1179;, НДС, м&#1199;лікке салы&#1179;,за&#1187; шы&#1171;арумен транспортты&#1179;, жер ала&#1187;ы ж&#1241;не бас&#1179;а алдын алаескерілген міндетті

т&#1257;лемдер. Практикадан алын&#1171;ан барлы&#1179; табыстар т&#1257;ленеді ж&#1241;не оларды&#1187; дамуына арнал&#1171;ан ауыр &#1179;аражатты&#1179; &#1179;иыншылы&#1179; жасайды, не та&#1171;ы &#1201;л&#1171;айтылады ж&#1241;не &#1241;серлі несие механизмі жо&#1179; болуымен аз к&#1241;с&#1187;пкерлік даму с&#1199;йеулері, базар инфраж&#1199;йе неразвитоьюы. Е&#1187; алдымен, бізді&#1187; к&#1257;з&#1179;арасымыз&

#11 71;а , сондай – а&#1179; схеманы ойлану ж&#1241;не енгізуге болады, пайдалы ресми болу&#1171;а ж&#1201;мыс істеу ж&#1241;не т&#1257;леу &#1199;шін механизмдерді &#1257;ндіріске &#1179;&#1201;ралдар адам ынталандырушы инвестициялау, ал, рентабелді ж&#1201;мыс істеу ж&#1241;не за&#1187; рамкаларында. Со&#1187;ында, к&#1241;сіпкерлік &#1179;уатты мемлекеттік с&#1199;йеуі &#1179;ажет. &#1178;ОРЫТЫНДЫ

К&#1241;сіпорын экономикалы&#1179; &#1179;ызмет к&#1257;рсететін за&#1187;ды категория, олар халы&#1179;&#1179;а &#1179;ажетті тауар &#1257;ндірумен айналысады. Бюджеттерге ж&#1241;не салы&#1179;тар&#1171;а байланысты бюджетті&#1187; жа&#1187;а т&#1199;рі мемлекетті&#1187; &#1179;о&#1171;ам м&#1199;шелеріне, салы&#1179; т&#1257;леушілерге &#1201;сынылатын &#1179;о&#1171;амды&#1179; игіліктер категориясыны&

#1187; негізінде &#1179;&#1201;рылады. Б&#1201;л ба&#1171;ыт негізгі &#1257;мірдегі бюджетке, оны&#1187; &#1179;ызметтеріне нары&#1179;ты&#1179; к&#1257;з&#1179;араспен &#1179;арайды. Мемлекет бюджетті ерекше игіліктерді, &#1179;о&#1171;амды&#1179; &#1257;німдерді, &#1201;стау&#1171;а м&#1199;мкіндік болуы &#1199;шін &#1179;&#1201;райды. Экономистерді&#1187;і зерттеулері бойынша, сонымен &#1179;атар к&#1241;сіпкерлерді&

#1187; пікірін с&#1201;рау, аз к&#1241;сіпкерлік сферасында ж&#1201;мыс істеушілер ар&#1179;ылы &#1179;орытынды жасау&#1171;а р&#1201;&#1179;сат етеді, оны&#1187; негізгі факторы біреу &#1171;ана, аз ж&#1241;не орта к&#1241;сіпкерлік &#1257;ндіріс істеріні&#1187; дамуын тежейтін, жо&#1171;ары д&#1241;режеде салы&#1179; салу болып табылады. Салы&#1179; кодексіні&#1187; с&#1257;зсіз арты&#1179;шылы&#1171;ы,

оны&#1187; авторына практикалы&#1179; т&#1199;зу &#1241;рекет &#1179;&#1201;жаттарыніске асыру нед&#1241;уір м&#1257;лшерде с&#1241;тті т&#1199;скен, нормативті актілерді&#1187; ж&#1241;не бас&#1179;а &#1179;&#1201;жаттарды та&#1171;ы &#1179;осымша на&#1179;тылаушы немесе за&#1187;ды аны&#1179;тал&#1171;ан &#1179;андай болмасын шы&#1171;арулар &#1179;ажеттілігі – за&#1187;&#1171;а с&#1199;йенген.

Біра&#1179;, барлы&#1179; т&#1257;тенше ма&#1187;ыздылар&#1171;а &#1179;арамастан оны&#1187; адмагершілігі ма&#1187;ызды, бізді&#1187; пікіріміз ж&#1241;не салы&#1179;ты&#1179; за&#1187; шы&#1171;арулар бойынша , аз ж&#1241;не шешілмеген парасатты проблемалар к&#1257;п емес. Салы&#1179; елдерді&#1187; &#1179;атар ж&#1199;йелерінде жеке фирмаларды&#1187; шы&#1171;ындарын іздеуді, &#1171;ылыми – техникалы&#1179; ж&#1241;не т&#1241;жірибелі

– конструкторлы&#1179; зеттеуді&#1187;, &#1179;ызметші ба&#1171;алан&#1171;ан де&#1187;гейі жо&#1171;арылауына ж&#1241;не ж&#1201;мыстар&#1171;а &#1257;ндіріс экологиялы&#1179; &#1179;ауіпсіздігін &#1179;амтамасыз етуімен оны&#1187; шы&#1171;ындарына толы&#1179; &#1179;осылады, айта келгенде, салы&#1179; салынатын табыс м&#1257;лшері т&#1257;мендетіледі. &#1178;ОЛДАНЫЛ&#1170;АН &#1240;ДЕБИЕТТЕР

ТІЗІМІ 1. &#1178;аза&#1179;стан Республикасыны&#1187; Президенті Н&#1201;рс&#1201;лтан Назарбаевты&#1187; халы&#1179;&#1179;а Жолдауы. – Астана: Елорда, 1 наурыз 2006 ж. 2. &#1178;аза&#1179;стан Республикасыны&#1187; Президенті Н&#1201;рс&#1201;лтан Назарбаевты&#1187; халы&#1179;&#1179;а

Жолдауы. – Астана: Елорда, 2007 ж. 3. &#1178;аза&#1179;стан Республикасыны&#1187; Президенті Н&#1201;рс&#1201;лтан Назарбаевты&#1187; халы&#1179;&#1179;а Жолдауы. – Астана: Елорда, 6 а&#1179;ран 2008 ж. 4. &#1256;мирбаев С.М. Финансы: Учебное пособие для вузов –

Астана: 2003. – 385 с. 5. Ілиясов &#1178;.&#1178; &#1178;&#1201;лпыбаев С. &#1178;аржы: О&#1179;улы&#1179; – А.: 2005 – 552 б. 6. Худяков А.И Бродский Г.М. Теория налогообложение: Учебное пособие. – Алматы: ТОО «Идательство «НОРМА-К» 2002, 392с 7. Налоги и налогообложение. 2-е изд. /

Под ред. М. В Романовского, О. В. Врублевской – СПб: Питер, 2001. – 544 с.: ил. – (Серия «Учебник для вузов»). 8. Назарбаев Н.&#1240;. &#1178;аза&#1179;стан экономикалы&#1179;, &#1241;леуметтік ж&#1241;не саяси жедел жа&#1187;ару жолында. &#1178;аза&#1179;стан Республикасыны&#1187; Президенті Н&#1201;рс&#1201;лтан

Назарбаевты&#1187; халы&#1179;&#1179;а Жолдауы. – Астана: Елорда, 2005. – 48 бет. 9. То&#1179;санбай С.Р. Толы&#1179; экономикалы&#1179; орысша- &#1179;аза&#1179;ша с&#1257;здік – Алматы: «С&#1257;здік-Словарь», 1999 – 816 б. 10. «Жа&#1187;а &#1241;лемдегі жа&#1187;а &#1178;аза&#1179;стан» &#1178;аза&#1179;стан

Республикасыны&#1187; Президенті Н&#1201;рс&#1201;лтан Назарбаевты&#1187; халы&#1179;&#1179;а Жолдауы. – Астана: Елорда, 28 а&#1179;пан 2007ж. 11. Хайруллин Б.Т. &#1240;леуметтік салада&#1171;ы салы&#1179; саясатыны&#1187; орыны // Саясат №1, 2003 ж. 12. Салы&#1179; ж&#1241;не бюджетке т&#1257;ленетін бас&#1179;а

да міндетті т&#1257;лемдер туралы &#1178;аза&#1179;стан Республикасыны&#1187; Кодексі. (&#1257;згертулер мен толы&#1179;тырулар енгізілген), Алматы: «Баспа &#1199;йі «БИКО» 2006, 280б. 13. Исаева А. Мемлекетті&#1187; &#1241;леуметтік дамуына &#1241;сер ету т&#1201;р&#1171;ысында&#1171 ;ы &#1178;аза&#1179;станны&#118 7; &#1179;азіргі кездегі салы&#1179; ж&

#1199;йесіні&#1187; ерекшеліктері // &#1178;азЭУ Жаршысы №2, 2005 ж. 14. //Статистический бюллетень Министерство финансов, 2006 № 11 – 12- с.4-7 15. //Статистический бюллетень Министерство финансов, 2005 № 12- с.4-7 16. Статистический ежегодник, Справочник. Агенство статистики РК 2005г. 17. &#1178;уанышев

Т. Акциз салы&#1171;ын т&#1257;леу ерекшеліктері // Финансы Казахстана № 5, 2003 с.87 18. Банки Казахстана № 2, 2004 с.50 19. Вестник КазНУ серия экономическая № 3, 2004 с.48 20. Салы&#1179; ж&#1199;йесіндегі о&#1187; &#1257;згерістер // &#1178;аржы &#1179;аражат №8, 2005ж.