Змест
Уводзіны
Глава1. Стылістыка рэпартажу
1.1 З гісторыі рэпартажа
1.2 Пазіцыя журналітса ў рэпартажы
1.3 Тыпы рэпартажа
1.4 Вобразныясродкі мовы ў рэпартажы
1.5 Патрабаванні да тэкстутэлерэпартажа
Глава 2. Стылістычныаналіз рэпартажу на матэрыяле рэпартажаў АНТ, СТБ, БТ
2.1 Рэпартажы тэлеканала АНТ
2.2 Рэпартажы тэлеканала СТБ
2.3 Рэпартаж тэлеканала БТ
Заключэнне
Спісвыкарыстанайлітаратуры
Уводзіны
Рэпартаж – самыаператыўны жанр у сучаснай журналістыцы. Яго папулярнасць тлумачыцца перш заўсё яго максімальнай прыблізнасцю да жыцця. У нашай курсавой працы мы вырашылібольш падрабязна разгледзець менавіта тэлерэпартаж, а не рэпартаж на радыё ці ўгазеце. Бо на тэлебачанні рэпартаж з’яўляецца жанрам нумар адзін. Асабліва ўінфармацыйных праграмах.
У друку існуе прыярытэтў аналітычных і мастацка-публітыстычных жанраў, а сяродінфармацыйна-публітыстычных дамінуе інтэрвью. На тэлебачанні іншая справа.Аналітычныя і мастацка-публітыстычныя жанры тут таксама ёсць, але яныраспаўсюджаны не так часта як інфармацыйныя. Аналітычныя праграмы, якіявыходзяць пасля навін, займаюць меньш эфірнага часу, і гледачоў у іх няшмат. Аштодзённыя навіны глядзяць усе. А глядзяць іх менавіта таму, што у іх ёсцьрэпартажы. Гэта зразумела: бо тэлебачанне патрабуе аператыўных жанраў. На нашудумку, раскрываючы гэтую тэму праз тэлерэпртаж, можна больш дакладна і яскраварастлумачыць, што такое рэпартаж увогуле.
Асноўная мэта рэпартажа – аператыўна, дакладна і выразна паведаміць прашто-небудзь значнае і цікавае. Рэпартаж дае магчымасць слухачу як бы самому, насвае ўласныя вочы ўбачыць тое, аб чым расказвае журналіст. Звычайна ў рэпартажыпаведамляецца пра тыя падзеі, сведкам якіх быў сам аўтар. рэпартаж беларускі тэлеканал журналіст
Мэта нашайработы: вызначыць, якія вобразныя сродкі мовы выкарыстоўваць на тэлебачанні ўрэпартажах сёння, параўнаць, як падаюцца аператыўныя навіны на некалькіхбеларускіх тэлеканалах, вылучыць тыповыя асаблівасці ў выкарыстанні моўныхадзінак, даследаваць моўную структуру рэпартажа.
Беларускаетэлебачанне сёння развіваецца. Прафесійны ўзровень, на нашу думку, даволівысокі, але трэба яшчэ шмат працаваць, каб дасягнуць большых поспехаў. Гэтадатычыцца і такога жанру, як рэпартаж. Любое здарэнне ў свеце: ці гэта выбарыпрэзідэнта, ці прыродныя катаклізмы, ці, нават, рабаванне банка — патрабуеаператыўнасці ў падачы інфармацыі. Вось тут не абыйсціся без рэпартажу. Навіна,якая пададзена у гэтым жанры, будзе прыцягваць аудыторыю, інтрыгаваць, не дазваляючыадысці ад экрана тэлевізара. Менавіта такія навіны ніколі не застануццца беззаўвагі гледача, які заўсёды будзе зацікаўлены ў тым, каб іх убачыць. Рэпартажне кансерватыўная форма, ён знаходзіцца ў руху, развіваецца. Змяняюцца прыёмы,метады падання матэрыялу. Змяняюцца іасаблівасці жанру. Навозаў М. так гаворыць пра гэтую з’яву: ” Репортаж– жанр информационный – всё более и более приобретаетчерты газетной публицистики”. Далей: “Важнозаметить, что авторы репортажей, не ограничиваютсяинформационной стороной дела, описанием тех фактов, событий, очевидцами которыхимдовелосьбыть, но делают обобщения на основе анализа и сопоставления предыдущих фактов исобытий.Репортажкак бы заглядывает вглубь явления, изучает его с самого рождения”.[2, с.38]
Глава1. Стылістыка рэпартажу
1.1З гісторыі рэпартажу
Рэпартаж – адназ асноў журналістыкі. Усю гісторыю журналістыкі можна назваць гісторыяйстанаўлення і развіцця рэпартажу. Тэрімн “рэпартаж” паходзць з францускай мовыі азначае “reportage” і англіскай “report”– паведаміць. Агульны корань гэтых слоў — ад лат. (“reporto”- перадаваць). Першыя рэпартажы з’явіліся ў газетах Англіі, Францыі, Германіі,ЗША у першай палове XIXст.
Першапачатковажанр рэпартажу прадстаўлялі публікацыі, у якіх паведамлялася аб судовыхсправах, парламенцкіх дэбатах, розных сходах. Пазней такія рэпартажы сталі называцьсправаздачамі. А рэпартажамі былі публікацыі іншага плану, якія па сваймузместу былі падобныя да сучасных нарысаў. Так, знакамітыя западныя рэпарцёрыДжон Рыд, Эган Эрвин Киш, Эрнэст Хемінгуэй, Юліус Фучык былі хутчэй нарысістамі,чым рэпарцёрамі. Менавіта западныя нарысы з’яўляюцца генетычнымі папярэнікамісучаснага рэпартажа.
1.2Пазіцыя журналіста ў рэпартажы
Асноўная мэтагэтага жанру – інфармаваць, апісаць, расказаць, ацаніць з’яву, факты рэальнагажыцця. Доўгі час лічылася, што рэпартаж – “аднаднеўка” і жыве толькі разам згазетай адзін дзень, а на радыё і тэлебачанні — толькі ў час трансляцыі.Насамрэч, рэпартаж крэпкі, даўгавечны і як журналісцкі матэрыял, і якгістарычны дакумент. Для выпрацоўкі добрага стылю рэпарцёру небходны інтэлект,здольнасць кампанаваць дэталі і будаваць асацыятыўны шэраг. Акрамя таго,патрэбна практыка і ўменне выкарыстоўваць асноўныя прынцыпы, а таксама любоў дамовы і бездакорнае веданне граматыкі. Гэтыя прынцыпы павінны глыбока ўкараніццаі быць натуральнымі, каб праяўляцца ўжо рэфлектыўна, нават пад уціскам жорсткіхтэрмінаў і абставінаў. Нагляднасць рэпартажу абумоўлівае выбар стылістычныхсродкаў. Эпітэты, параўнанні, матафары даюць журналісту магчымасць перадацьабставіны, падзеі, намаляваць вобраз непасрэднага ўдзельніка працэсу, паказацьдэталь, якая журналіста ўразіла. У рэпартажы не трэба асцярожнічаць звыкарыстаннем прыметнікаў. Стылістычныя сродкі рэпартажу павінны несці элементыэмацыйнасці. Журналіст можа дамагчыся эфекта прысутнасці толькі тады, каліздолее правільна абраць стылістычныя сродкі для выказвання сваіх эмоцый,адшукаўшы яркія і дакладныя эпіэты, трапныя параўнанні.
Паводлеартыкула Л. Царовай, рэпартаж трымаецца на трох кітах: навочнасці,інфарматыўнасці, аператыўнасці. [7, с.86]
Тэлерэпартажаб’ектыўны сам па сабе, таму што відэакамера здымае толькі тое, што адбываеццана самой справе. Аднак у закадравым тэксце рэпарцёра адчуваецца суб’ектыўнае ўспрыманнеаўтарам таго, што адбываецца. Таму можна сказаць, што рэпартаж – гэта суб’ектыўныжанр.
Задача любогарэпарцёра заключаецца перш за ўсё ў тым, каб даць аўдыторыі магчымасць убачыцьз’яву, якая адбываецца, вачамі рэпарцёра. Чалавека, які пысутнічае на месце ўгэты час. Трэба стварыць “эфект прысутнасці”. Мэта тэлерэпартажу — перанесці глядачана маесца падзеі. Рэпарцёру трэба не толькі апісаць якую-небудзь з’яву, алеапісаць яе так, каб вызваць перажыванні. Вобраз аўтара, аўтарскія адносіны дапрадмета размовы, ступень выражанасці аўтарскага “я” вызначаюць не толькі формумаўлення, але і своеасаблівасць адбору лексічных і граматычных сродкаў мовы. Мераўдзелу аўтарскага “я” ў моўнай структуры рэпартажу дазваляе вылучаць шэраг ягоразнавіднасцей – ад кароткага інфармацыйнага рэпартажу, дзе факты ў асноўнымтолькі паведамляюцца, да рэпартажу аналітычнага, напоўненага аўтарскімроздумам, аўтарскай экспрэсіяй, публіцыстычнымі каментарыямі, вобразнымісродкамі. Кожная з гэтых разнавіднасцей рэпартажу, падпарадкуючыся пэўнай формевобраза аўтара, абумоўлівае характар выбару лексіка-граматычных сродкаў:нейтральная, агульнаўжывальная лексіка, фразеалогія, граматычныя сродкі – урэпартажах інфармацыйнага тыпу; актыўнае выкарыстанне эмацыянальна-экспрэсіўнайлексікі і фразеалогіі, гутарковых сродкаў сінтаксісу – у рэпартажаханалітычнага, публіцыстычнага характару.
Адным з важныхфактараў, што вызначаюць характар рэпартажа, з’яўляецца пазіцыя вытворцымаўлення. Вядома, што любое маўленне мае свайго вытворцу, але граматычныяформы, спосабы яго выяўлення абмежаваныя. Так, у беларускай мове маўленне можавесціся ад 1-й і 3-й асобы, але фактычна прамоўца выступае заўсёды як 1-яасоба, нават калі фармальна маўленне пабудавана ў 3-й асобе. Форма маўлення ад1-й асобы больш натуральная, звычайная. І граматычна займеннік я –дамінуючая, зыходная форма. Усе астатнія ўласныя займеннікі функцыяніруюць ііснуюць толькі ў сувязі з я і адносна я. Так, уласны займеннік2-й асобы адзіночнага ліку ты — называнне субяседніка гаворачым; ён –абазначэнне любой 3-й асобы (не я і не ты) пры звяртанні даглядача. Маўленне можа весціся ад любой з трох граматычных асоб. Іх каардынацыяі складае аснову маўлення. Улічваючы дамінуючую ролю я (вытворцымаўлення) у фарміраванні маўлення, можна пакласці гэтую прыкмету ў асновукласіфікацыі ці тыпалогіі маўлення, і вылучыць наступныя яе тыпы:
І тып– маўленне вядзецца ад першай асобы. Адбываецца супадзенне
вытворцы маўлення з аўтарскім я. Такі тып выкарыстоўваеца ў размоўнымстылі, лістах, дзённіках, часткова ў публіцыстыцы.
ІІ тып –маўленне вядзецца ад 3-й асобы: вытворца маўлення фармальна
(але не фактычна) не ўдзельнічае ў маўленні. Вытворца маўлення іграматычная катэгорыя не супадаюць;
ІІІ тып– змешаны: маўленне адбываецца ад 1-й і 3-й асобы;
IVтып – апавяданне адбываецца ад імя 2-й асобы.
У публіцыстыцымаўленне стылістычна адносна аднароднае – вядзецца галоўным чынам ад 3-й асобы,але “я” прысутнічае ў большай ці меншай ступені, у залежнасці ад жанра, тэмы ііншых фактараў. Тая ці іншая ступень падкрэслівання аўтарскага я служыцьспосабам зрабіць мову разнастайнай, змяняць яе эмацыянальны тонус, мадальнасць,-- гэта адзін з галоўных выяўленчых сродкаў.
Рэпартажналежыць да ІІІ тыпу маўлення. Гэта азначае, што аповед у ім вядзецца ад3-й ці 1-й асобы, але фактычнывытворца маўлення вядомы – гэта аўтар, журналіст. У залежнасці ад характарурэпартажу ён так ці інакш праяўляе сябе ў маўленні.
1.3Тыпы рэпартажу
Рэпартажы бываюцьпадарожныя, спартыўныя, ваенныя, судовыя і інш. Па спосабу трансляцыіадрозніваюць прамы, калі падзея адбываецца ў гэты момант, і фіксаванырэпартажы, калі дзеянне зацягваецца і яго інфармацыйная каштоўнасць уступаекаштоўнасці эфірнага часу. Па гукаваму тыпу рэпартажы бываюць нямыя ісінхронныя. У апошніх прысутнічаюць шумы канкрэтнай з’явы, а таксама моваяе ўдзельнікаў. У нямым рэпартажы можна пачуць толькі голас рэпарцёра. Такі відрэпартажа ўсё меньш з’яўляецца ў эфіры. Па спосабу падачы інфармацыі рэпартажпадзяляецца на каменціраваны і некаменціраваны. Некаменціраваны рэпартажці трансляцыя, — гэта самы просты від рэпартажа. У ім няма закадравага тэкстуаўтара, а гледачам усё зразумела без каментарыяў. У рэпартажы выкарыстоўваеццакаментарый, дзе рэпарцёр паясняе падзею з дапамогай закадравага тэксту.
Ёсць яшчэ аднакласіфікацыя рэпартажа: тэматычны, пастановачны і падзейны .
Падзейнырэпартаж
Падзейны рэпартажпрысвечан якой-небудзь падзее ці здарэнню. У гэтым выпадку, з’ява заўсёдыадбываецца самастойна ў канкрэтны момант незалежна ад рэпарцёра. Таму яенемагчыма змяніць. Тут рэпарцёр не кіруе падзеяй, а ідзе ўслед за ёй.
Існуе праблемаінфармацыйнай падставы ці праблема выбару навін.ДэвідРэндал дае такое азначэнне навіне:“Это свежая и необычная информация на тему, представляющую всеобщий интерес, иранее неизвестная”. [4, с.34]
У кнізе ЭверэттаДэнніса “Размовы аб масс-медыя” првыедзен спіс падзей, найбольш цікавых глядачу:
1. Канфлікт,сутыкненне інтарэсаў людзей, краін, арганізацый,
2. Катастрофаці аварыя,
3.Новыя факты якой-небудзь значнай падзеі,
4. Навіныпалітыкі і эканомікі,
5.Навіны культуры, спорту,
6.Значныя з’явы ў жыцці знакамітых людзей,
Іншымі словамі,навіна – гэта не толькі тое, што людзам неабходна ведаць, але і тое, пра што імбудзе цікава ведаць.
Тэматычнырэпартаж — гэта такі рэпартаж, калі журналіст напрацягу адпавденага часу збірае факты пра якую-небудзь з’яву, выбудоўвае прычынна-выніковыланцужок. Менавіта з яго атрымоўваецца нейкая выснова, якая і з’яўляецца інфармацыйнайпадставай для стварэння тэматычнага рэпартажу. Гэта можа быць рэпартаж аб працыгарадскога транспарта ці экалагічным стане якога-небудзь рэгіёна. Часам тэматычнырэпартаж нараджаецца дзякуючы падзейнаму. У гэтым выпадку тэматычны рэпартаж — гэта распрацаваная тэма аператыўнага рэпартажу.
Пастановачнырэпартаж — гэта такі рэпартаж, калі журналістправацыруе якую-небудзь з’яву, а потым апісвае яе, гледзячы на рэакцыю людзей.Тут усё пад кантролем рэпарцёра, ён можа ўплываць на з’яву, а не ісці ўслед заёй.
1.4 Вобразныя сродкі мовы ў рэпартажы
Рэпартаж адносіцца да інфармацыйных жанраў публіцыстычнага стылю.Своеасаблівасць публіцыстычнага стылю вызначаецца ў першую чаргу спецыфікайпубліцыстычнай формы адлюстравання рэчаіснасці, якая спалучае сістэмуразгорнутых доказаў, што ўздзейнічаюць на розум чытачоў і слухачоў строгайлагічнасцю думкі і на іх пачуцці – эмацыянальнага выкладу. У публіцыстычнымстылі спалучаюцца дзве важныя функцыі мовы – інфармацыйная (перадачаграмадскай інфармацыі) і экспрэсіўная (уздзеянне на свядомасць людзей).Гэтыя функцыі ўзаемазвязаныя, неаддзельныя адна ад другой. Таму публіцыстычнымстылем карыстаюцца тады, калі неабходна перадаць пэўную інфармацыю і адначасовааказаць уздзеянне на адрасата, пераканаць яго ў чым-небудзь, выклікацьцікавасць да канкрэтных ідэй, поглядаў, заахвоціць да пэўных дзеянняў іўчынкаў. Тэматычны дыяпазон публіцыстыкі вельмі шырокі, ён вызначаецца таксамабагаццем жанравых форм адлюстравання рэчаіснасці. Вылучаюцца тры катэгорыіпубліцыстычных жанраў:
1)інфармацыйныя(заметка, рэпартаж, справаздача, інтэрв’ю, хроніка,агляд);
2) аналітычныя(артыкул, карэспандэнцыя,каментарый, рэцэнзія, агляд);
3)мастацка-публіцыстычныя (нарыс, эсэ, фельетон, памфлет).
Тыповымі рысаміпубліцыстычнага стылю з’яўляюцца эмацыянальнасць, ацэначнасць, вобразнасць,пабуджальнасць. Усе гэтыя рысы адпавядаюць і рэпартажу. Яркая эмацыянальна-экспрэсіўная афарбоўка публіцыстычных твораўтлумачыцца тым, што калі аўтар перадае інфармацыю, ён выражае свае адносіны даяе. Прычым пазіцыя аўтара-публіцыста ў адрозненне, напрыклад, ад пазіцыі аўтарамастацкага твора выражаецца звычайна прама і адкрыта, што часта і абумоўліваеагітацыйны, пабуджальны характар публіцыстыкі.
Асноўныя рысыпубліцыстычнага стылю выяўляюцца з дапамогай розных моўных сродкаў. Тут шырокавыкарыстоўваецца грамадска-палітычная лексіка і фразеалогія (грамадзянін,канстытуцыя, суверэнітэт, дэпутат, міждзяржаўнае пагадненне, канферэцыя,парламенцкія выбары і інш.); словы, якія набываюць прымету публіцыстычнасцітолькі пры ўжыванні ў пераносным значэнні (школа выжывання, працоўная вахта,палітычная гульня, атмасфера даверу, сустрэча на ўзроўні паслоў і інш.);стылёва афарбаваныя словы са станоўчай і адмоўнай ацэнкай (працаўнік,перадавік, міласэрнасць, дабрабыт, расіст, экстрэміст, мешчанін і інш.).
У рэпартажы нельгапрыслабляць напругу. Ёсць некалькі спосабаў, каб стварыць дынаміку ў рэпартажы.Па-першае, гэта адмысловая кампазіцыя. Па-другое, дынаміку добра перадаюцьстылістычна афарбаваныя дзеясловы, эпітэты і іншыя вобразныя сродкі мовы.
Як і ў мастацкайлітаратуры, у публіцыстыцы шырока выкарыстоўваюцца метафары, эпітэты,параўнанні і іншыя тропы. У рамках кожнага стылю метафры трансфармуюцца,відазмяняюцца ў адпаведнасці з унутрыстылявымі фактарамі і патрэбамі.Публіцыстычнай метафары характэрна ярка выражаная ацэначнасць, станоўчая ці адмоўная.У рэпартажы метафарызуюцца, як правіла, паняцці, важныя ў ідэалагічных,эканамічных і іншых адносінах:чорнае золата блакітныя артэрыі. У гэтыхі аналагічных выпадках замена прамых найменняў экспрэсіўнымі маепазітыўна-ацэначны характар, падкрэслівае важнасць метафарызуемых паняццяў.
Актыўнаўжываюцца такія словы інтэрнацыянальнай палітычнай лексікі, як парламент,электарат, інаугурацыя, спікер, імпічмент, легітымны, рэйтынг, кансенсус,эксклюзіўны, карупцыя, прэзентацыя. Аднак менавіта такая лексіка патрабуедакладнасці словаўжывання, адпаведнасці слова значэнню. Некаторыя з такіх слоўз’яўляюцца варварызмамі – словамі, якія ўласцівыя толькі рэаліям тойкраіны, адкуль яны прыйшлі да нас. Напрыклад, слова імпічмент мог быбыць лёгка заменены ў розных выпадках выразамі накшталт: адхіленне ад улады,ініцыяваць працэс недаверу, судовы працэс над прэзідэнтам, абвінавачванне ўзлачынстве і г.д.
У мове рэпартажувыкарыстоўваюцца новыя словы і словазлучэнні, якія адлюстроўваюцьсацыяльныя і палітычныя працэсы ў грамадстве: фінансавае аздараўленне,альтэрнатыўныя выбары, новае палітычнае мысленне і інш.
У апошія гады значна папоўніўся слоўнік навуковай тэрміналогіі: Інтэрнэт,прынтэр, віртуальны свет, стагнацыя, холдынг, дылер, інвестыцыя, спонсар іінш. Тут таксама існуе небяспека забруджвання мовы іншамоўнымі словамі, у тойчас як можна лёгка знайсці адпаведнікі ў беларускай мове.
Асаблівай увагі заслугоўвае выкарыстанне ў рэпартажах так званых маўленчыхстандартаў і клішэ. Яны ўзнаўляюцца ў маўленні, падобна фразеалагізмам івыкарыстоўваюцца ў многіх функцыянальных стылях, у тым ліку ў публітыстычным. Уадрозненне ад штампаў яны не выклікаюць негатыўных адносін, бодапамагаюць эканомна выражаць думку, садзейнічаюць хуткай перадачы інфармацыі. Даіх належаць, напрыклад, такія выразы, якія атрымалі ўстойлівы характар: разрадканапружанасці, усеагульная падтрымка, духоўныя патрэбы і інш.
Ад маўленчых стандартаў, якія замацаваліся ў публіцыстычным стылі,трэба адрозніваць маўленчыя штампы – шаблонныя моўныя звароты, якія надаюцьмаўленню канцылярскую афрбоўку: згодна з пастановай, вывесці са складу,прысвоіць званне і г.д. Звычайна гэта метафары, якіяў вынікушырокага распаўсюджання страцілі сваю эмацыянальнасць і вобразнасць. Шкоднасцьштампаў у тым, што яны маскіруюць банальныя думкі. Штампы,зразумела, недарэчныя ў мове рэпартажу, увогуле ў публіцыстыцы. У публіцыстычных тэкстах даволі частасустракаюцца назоўнікі з суфіксамі –осць(-асць), -ств- (-цтв-),-нн-, -ізм, -іст, назоўнікі ў родным склоне (пасля эканамічнага крызісу,рэформа цэн, міністр абароны, скарачэнне ўзбраенняў і інш.), дзеясловы ўцяперашнім і прошлым часе, дзеепрыметнікі залежнага стану прошлага часу: Праектпраграмы, накіраванай на падтрымку беларускіх аграгарадкоў, ужо распрацаваны. (БТ, “Навіны”)
Мова рэпартажу мае і сінтаксічныя асаблівасці. Тут часта выкарыстоўваюццасінтаксічныя канструкцыі з ярка выражанай экспрэсіўнасцю – сказы зінверсійным парадкам слоў, сказы-звароты, рытарычныя пытанні, паўторы.
У рэпартажывыкарыстоўваюцца стылістычныя (рытарычныя) фігуры – гэта моўныя звароты,якія маюць своеасаблівую сінтаксічную будову і ўзмацняюць выразнасцьвыказвання. Да іх адносяцца антытэза, эліпсіс, інверсія.
Антытэза(ад грэч. Antithesis — супрацьпастаўленне) – выраз, у якім супраўцьпастаўляюццакантрасныя, процілеглыя паняцці, прыметы. Звычайна антытэза асноўваецца наантонімах. Выкарыстанне антытэзы дае магчымасць засяродзіць увагу слухача напэўных рысах героя, абстаноўкі, з’явы і такім чынам узмацніць уражанне ад іх: Багатыі ў будні піруе, а бедны і ў свята гаруе.( народная прыказка) [9]
Інверсія(ад лац. Inversio — перастаноўка) – змяненне ў сказе звычайнага, прамога парадкуслоў з мэтай надання пэўнаму слову, члену сказа дадатковай семантычнай іэмацыянальна-экспрэсіўнай нагрузкі. З дапамогай інверсіі падкрэсліваеццаважнасць той ці іншай з’явы, апісанню надаецца ўзнятасць, урачыстасць абодынамічнасць. Але непатрэбная інверсія у сказе робіць мову напышлівай,манернай, таму ўжываць яе варта толькі там, дзе адчуваецца ў гэтым сапраўднаянеабходнасць. Напрыклад: З жахам гляджу на тое, што адбываецца навокал.( CТВ,“Навіны”)
Эліпсіс(ад грэч. еlleipsis– пропуск) – моўны зварот, у якім свядома апускаецца дзеяслоў-выказнік. Абяцанкі– замест зарплаты. (БТ, “Навіны”) Эліптычныя сказы адметныя тым, штоз’яўляюцца сэнсава і сінтаксічна самастойнымі адзінкамі, іх змест зразумелы безкантэксту. Выкарыстанне эліпсіса надае мове дынамізм, выразнасць, дапамагаеперадаць псіхалагічнае напружанне таго, хто гаворыць.
Галоўным выяўленчым сродкам радыёрэпартажу з’яўляецца жывое слова. Яноперадае думкі і эмоцыі аўтара. Тут дарэчы будуць асацыяцыі, кантрасты,метафары. Цяжкасць работы над рэпартажам заключаецца ў тым, што журналістутрэба пастаянна знаходзіць вобразныя словы, дакладныя эпітэты і параўнанні,падкрэсліваць характэрныя дэталі. Вялікая роля імправізацыі.
Перыфраза– найчасцей вынік індывідуальна-мастацкага бачання свету. Свабодныясловазлучэнні абазначаюць прадметы і іх прыметы, дзеянні і іх аб’ектыраздзельна, а перыфразы, маючы тую самую структуру, семантычна непадзельныя іназываюць з’явы жыцця ўсім слоўным комплексам. Гэта добра відаць, каліпараўнаць свабодныя і генетычна звязаныя з імі перыфрастычныя словазлучэнні,адрозніць якія можна толькі ў кантэксце. Прыклады: радзіма – зямля продкаў, унук– сынаў сын.
Шмат перыфраз сталі традыцыйнымі. Беларускім шоўкам называюць лён,другім хлебам – бульбу, беларускім морам – возера Нарач, блакітнымпалівам – газ, царом звяроў – льва, аўтарам Макбета – Шэкспіра.Традыцыйныя перыфразы зразумелыя і без канэксту.
Перавагаперыфразы над звычайным словам у тым, што яна не толькі называе пэўную з’яву,але і адразу характарызуе яе праз апісанне прымет, уласцівасцей. Таму яе можнавыкарыстоўваць у мове рэпартажу, як адзін з найлепшых вобразных сродкаў.
Здольнасць перыфразы даваць ацэнку журналісты часта выкарыстоўваюць прызамене ўласных назваў. Як вядома, уласнае імя не перадае ніякіх эмоцый,экспрэсій, не характарызуе прадмет ці асобу. У працэсе маўлення ўласнае імявыконвае толькі намінатыўную функцыю. Перыфраза ж адразу і называе, іхарактрызуе. Напрыклад: Японія, краіна ўзыходзячага сонца, мае сваепрыярытэты ў гэтай сферы эканомікі. (СТВ, “Навіны”)
Перыфрастычныяўласныя назвы звычайна выкарыстоўваюцца ў кантэкстах, дзе ўжываецца іпрозвішча, афіцыйная назва або дзе на іх паказвае змест. Некаторыя прадметы, з’явы і дзеянні лічаццанепрыстойнымі, і паводле агульнай згоды іх звычайна называюць не адкрыта, аіншасказальна, часта з дапамогай перыфраз. Але часам з дапамогай эўфемізмаў.Даследчыкі не раз пакрэслівалі, што перыфраза і эўфемізм – вельмі блізкіястылістычныя сродкі мовы. Эўфеместычныя выразы мяккае месца, далікатнаестановішча, ніжняя адзежына – традыцыйныя перыфразы. Напрыклад: дурань –чалавек, які не разбіраецца ў чым-небудзь, не разумее штосьці.
Важную ролю ўстварэнні моўнай тканіны рэпартажу выконваюць так званыя кампазіцыйна-сэнсавыя(або функцыянальна-сэнсавыя) тыпы маўлення – апісанне, апавяданне іразважанне.
Апісаннезвычайна перадае сувязі паміж прадметамі і з’явамі рэчаіснасці. Асновувобразнага апісання складае прадметная лексіка. Апісанне таксама часта выкарыстоўваеццаяк зачын рэпартажу. Апісанні мастацкай літаратуры адрозніваюцца адпубліцыстычных апісанняў тым, што апошнія маюць падкрэслены сацыяльна-ацэначныхарактар. У рэпартажы апісанне выконвае функцыю дакументальна дакладнайперадачы абстаноўкі такой, як убачыў яе аўтар. Напрыклад: Унацыянальным мастацкім музее працягваецца выстаўка японскай керамікі.Кожны прадмет непаўторна прыгожы і мае сваю гісторыю і харктар. У дзеньзакрыцця пройдзе мастэр-клас па мастацтву экібаны. ( АНТ, “Афіша”)
Апавяданнеў адрозненне ад апісання – дынамічнае, выражаесувязі паміж падзеямі, служыць для выражэння часавай, храналагічнайпаслядоўнасці дзеянняў або з’яў. У апавядальных сказах уся актыўная інфармацыясканцэнтравана ў складзе выказніка. Дзеясловы і акалічнасныя словы – галоўныякампаненты апавядання: Выстаўка Ганны Балаш пройдзе 4 і 5 лістапада.Там будуць прадстаўлены лялькі, а таксама карціны мастачкі. Гэтая падзеяз’яўляецца доказам развіцця сучаснага мастцтва у Беларусі. ( АНТ,“Афіша”)
Разважанне – важнейшы кампанент аўтарскага маўлення, якое звязвае, цэментуерэпартаж у адно закончанае цэлае. Існуюць два асноўныя метады разгортванняматэрыялу ў разважаннях: сінтэтычны і аналітычны. Можна ісці ад агульныхпалажэняў да прыватных, г.зн. спачатку прывесці агульнае палажэнне, якое трэбадаказаць, а потым падаць факты, доказы і ілюстрацыі (аналітыка); можна,наадварот, ад прыватных назіраняў і з’яў ісці да агульных, г.зн. спачаткупаведаміць факты і назіранні, а потым зрабіць агульны вывад, змяшчаючы ў сабегалоўную думку. Але часцей за ўсё сустракаюцца разважанні змешанага тыпу, дзеаналіз перакрыжоўваецца з сінтэзам.
Вялікае значэннемае для рэпартажнага стылю і склад маўлення, які можа разглядацца з некалькіхпазіцый. Адна з найважнейшых – прыналежнасць маўлення (аўтару, герою).Катэгорыі маўлення, якія вылучаюцца па гэтай прыкмеце, вядомыя: аўтарскаемаўленне і чужое (простая, ускосная, няўласна-простая мова).
Асноўныя рысы аўтарскага маўлення рэпартажу – жвавасць, рухомасць,гнуткасць, разнастайнасць. Яно неаднароднае па мадальнай афарбоўцы, пастылістычным складзе, па спосабу выкладання матэрыялу і па спосабах перадачычужой мовы.
Вуснасць мовытэлебачання, яе прамы зварот да масавага слухача, які ўспрымае маўленнесінхронна з вымаўленнем, патрабуе асаблівых якасцей слова. Калі лексічная ціграматычная памылка з’явіцца на газетнай старонцы, чытач пераадолее яе задноснай легкасцю, з меншай стратай сэнсу, чым глядач. Вуснае маўленне няспыннаразварочваецца ў часавай прасторы, а яна не дае магчымасці вярнуцца да незразумелага.
У вусныммаўленні лепшаму ўзаемаразуменню дапамагаюць розныя нямоўныя элементы: жэсты,міміка, разнастайныя рухі, асоба журналіста ў кадры. Здаецца, што рэпарцёргаворыць пра падзею без папярэдняй падрыхтоўкі, а стварае ўсё “на хаду”,экспромтам. Гэтым тлумачацца шматлікія адхіленні ад літаратуных норм ужыванняслоў і граматычных канструкцый. Але гэта адбываецца ў тых выпадках, каліжурналіст не валодае свабодна той мовай, на якой размаўляе.
Вуснае маўленне– гэта з’ява шырэйшая за гутарковы стыль. У вуснае маўленне цалкам уваходзіцьгутарковы ( гутаркова-бытавы) стыль, таму некаторыя аўтары часта атаясамліваюцькатэгорыі вуснага маўлення і гутарковага стылю.
Гутарковы стыль маўлення – гэта стыль непасрэдных неафіційныхзносін, які найбольш ярка ўвасабляецца ў вуснай форме дыялагічнага маўленнябытавога тыпу. Такое маўленне разгортваецца імгненна і адбываецца ва ўмовах,калі прамоўца не мае часу на папярэдняе абдумванне, да таго ж, тут і непатрэбны педантычны адбор сродкаў.
Галоўнае ж, штоістотна для гутарковага стылю ў цэлым, — непасрэднасць, адсутнасць прадуманагаадбору моўных сродкаў, адсутнасць скурпулёзнасці ў адшліфоўцы мовы. Аднакразмоўны стыль у чыстым выглядзе можа існаваць ў рэпартажы вельмі абмежавана. Рэпарцёрі глядач, які сядзіць дома, аддзеленыя адзін ададнаго, тут няма непасрэднага кантакта, тут мы маем справу не з прыяцельскайразмовай аб жыцёвых дробязях. Гэта больш падобна да маналога. У маналагічнайформе будуецца значная частка рэпартажаў, а таксама каментарыяў. Вуснае маўленне,яго накіраванасць на рэальнага глядача, імкненне пераканаць яго вызываюцьнеабходнасць выкарыстання некаторых рыс дыялога.
1.5Патрабаванні да тэксту тэлерэпартажу
У апошні часвыпрацоўваюцца новыя прынцыпы і патрабаванні да метадаў, зместу, кампазіцыі,афармлення журналіцкіх матэрыялаў. Існуюць патрабаванні да тэксту тэлерпартажу.Вось некаторыя з іх:
1) Трэба пазбягаць абрэвіятур нават пры паўторным згадванні. У эфіры могуцьужывацца толькі агульнавядомыя абрэвіятуры. Напрыклад, РБ – Рэспубліка Беларусь.
2) Спасылка на крыніцу павінна папярэднічаць цытаце, слухач паіненведаць, хто з’яўляецца аўтарам цытаты, перад тым як яе пачуе.
3) Па магчымасці трэба пазбягаць прамога цытавання. Калі толькі прамаяцытата не з’яўляецца істотнай, лепш за ўсё ўжываць пераказ. Карыстацца прамыміцытатамі ў эфіры вельмі нязручна, бо складана ўказаць глядачу на пачатак іканец цытаты. Калі ж даводзіцца цытаваць, лепш пазбягаць няўклюдных фраз, аужываць выразы “па яго словах”, “як ён сказаў”.
4) Нельга ставіць залежныя сказы перадгалоўнымі. Напрыклад: “Забіўшы першы гол у вароты Іспаніі, Дэвід Бэкхам ...”Такі сказ можа вельмі заблытаць слухача. Найлепшы варыянт – просты сказ:дзейнік + выказнік + дапаўненне. Напрыклад: ” Дэвід Бэкхам забіў прешы гол увароты Іспаніі…” Таксама можна разбіць складаны сказ на два простыя.
5) Калі ўнадрукаваным артыкуле можна падаць “Уладзімір Пуцін, былы прэзідэнт”, то рэпарцёрутрэба казаць “былы прэзідэнт Уладзімір Пуцін”
6) Лічбы трэбаакругляць. Журналісту газеты трэба падаваць лічбы, як мага дакладней, але ўэфіры 5 120 000 рублёў ператвараюцца ў “больш чым пяць мільёнаўрублёў”.
7) Трэбакарыстацца дзеясловамі ў цяперашнім часе, калі гэта да месца. Выкарыстаннецяперашняга часу (“гаворыць” замест ”сказаў”) стварае ўражанне імгненнасцідзеяння, а таксама “ эфект прысутнасці”.
8) Вельмі важкапазбягайць займеннікаў. Калі ўсё ж даводзіцца імі карыстацца, трэба не забывацьрастлумачыць, да каго яны маюць дачыненне. Шмат займеннікаў у матэрыяле могуцьускладніць яго яснасць.
9) Для таго, каб слухач мог адчуць усенюансы журналісцкага твору, рэпартаж павінен быць напісаны зразумелай і яснаймовай. Але журналіст павінен добра валодаць той мовай, на якой ён размаўляе.Бо рабіць памылкі ў прамым эфіры немагчыма.
10) Лепшчаргаваць складаныя і простыя сказы
Фразы ўрэпартажы павінны быць кароткія. Варта пазбягаць нагрувашчвання думак у аднойфразе. Пры вольным вусным выкладанні магчымы фразы больш распаўсюджаныя, чымпры чытанні. Патрабаванне да невялікага аб’ему фразы абгрунтавана фактарам напружванняўвагі глядача, які не толькі зрокава ўспрымае інфармацыю, але і на слых.
Глава 2 . Стылістычны аналіз рэпартажу на матэрыялерэпартажаў
2.1Рэпартажы тэлеканала АНТ, ці ( праграма “ Контуры”) “Жизньпо-особенному”(11 ноября 2007, 20:00)
Итеперь тема, которая ни относиться, казалось бы, к жизни страны, но в то жевремя… На этой неделе в Минске открыли игровую площадку и уникальный подъемникдля детей -инвалидов в одном с столичных центров коррекционно – развивающего обучения.Лариса Абрамчук — репортаж о человечности.
Жизньза стеклом — это не только диагноз, но и образ существования Насти. Болезнь«аутизм» стала полной неожиданностью — к шести месяцев девочка былаабсолютно здоровой. В центре коррекционно — развивающего обучения онасчитаться одной из тяжелых. Настя живет в собственным мире и ни каждого тудавпускает.
Тричетверти таких детей не разговаривают, поэтому все занятия проходят в игровойформе. Настя очень любит музыку. Теперь ее отучают от бутылочки, следующий шаг- научиться держать ложку. Для ребёнка в шесть лет, казалось бы, мелочи. Длядетей «особенных» это — подвиг.
Встарших классах задания более сложные, но и тут — определенная специфика. Доскарисунков. Дети показывают, что хотят делать. И доска ощущений. Только так можноразвить речь.
Этотцентр заметно отличается от многочисленных других. После ремонта тут появились пандусы,поручни для детей с нарушениями психофизического развития. Недавноустановили подъемник — аналогов ему нет в Беларуси, и детскую площадку. Хотя изаснеженные, качели и горки дети сразу же испытали. Новинки — это совместнаяработа центра и англичан — общественной организации помощи«особенным» детям.
Еще15 лет назад дети с особенностями психофизического развития считалисьнеобучаемыми. У родителей был один выход — отказаться от такого ребёнка, умалышей — одна дорога. В закрытый специнтэрнат.
Сегоднявсе по-другому. Каждую свободную минуту Алла Ушакевич навещает свою подопечную.Оля в центре самая маленькая, но одна с самых прогрессивных. Она борется засвоя жизнь с рождения. Родителей лишили родительских прав, а Алла — двоюроднаябабушка — не смогла отдать Олю в интернат. В год она еще не ходила, а сейчас рисуети даже что-то бормочет.
Ночто делать тем, от кого отказались? Многие из них живут в интернатах. Людмилу Артамоновув округе сначала ни понимали. При двоих собственных детях, они с мужем взяли навоспитание еще шестерых. Людмила сама педагог, а главное — она просто хотела большуюсемью, не думая о каких-то особенностях в развитии. В доме Артамоновыхтеперь идет ремонт. В планах — спортивная площадка и мастерские для детей. ВГродненской области это не единственный пример попечительства над детьми сособенностями психофизического развития.
Аналіз:
1.Рэпратаж пачынаецца з выразу “Жизньза стеклом- это не только диагноз, но и образ существования Насти»,адразу становіцца зразумела пра што пойдзе гаворка.
2.Амаль усё дзеясловы ў форме цяперашняга часу.
3.Выкарыстоўваецца эліпсіс (Для детей «особенных» это – подвиг. У малышей — одна дорога. В планах — спортивная площадка и мастерские длядетей)
4.Простыя сказы чаргуюцца са складанымі. Мова вельмі простая і зразумелая, добраўспрымаецца на слых.
5.Выкарыстоўваецца спецыяльная лексіка (аутизм, дети с нарушениями психофизического развития, специнтэрнат)
6.Ёсць метафары, параўнанні, эпітэты. (Она борется за свояжизнь с рождения, самая маленькая, но одна из самых прогрессивных, что-то бормочет)
7. Рытарычнае пытанне (Но что делать тем, от кого отказались?)
8.Дэталі, дробязі, эпізоды. (Настя очень любит музыку. Теперь ее отучают от бутылочки, следующий шаг — научиться держать ложку.)
9.Від рэпартажу — падзейны, фіксаваны, сінхронны, каменціраваны
“Процесс пошёл”(23ноября 2008, 20:00)
Экономическимсобытием недели стал, конечно же, первый белорусский инвестиционный форум вЛондоне. Во вторник наше правительство и бизнесмены назначили свидание под БигБеном всем, кого интересуют белорусские инвестиционные возможности. Как этобыло – знает наш собственный корреспондент в Лондоне Игорь Дмитриев.
В расписаниимистера Шамели на следующую неделю – деловая поездка в Минск, встреча сбелорусским премьер-министром и председателем Национального банка. Лондонскийфорум стал важным этапом в реализации целого комплекса бизнес-проектовкомпании. Это и строительство крупного торгово-делового комплекса в Минске, иприобретение двух белорусских банков, и запуск линий по утилизации отходов вБобруйске и Борисове.
Практически все70 инвестиционных проектов, представленных в Лондоне, не остались без внимания.Интерес к форуму превзошел самые смелые прогнозы. Для работы на немзарегистрировалось почти в два раза больше участников, чем ожидалось. Всегофорум посетили 600 компаний из 40 стран: США, России, Швеции, Бельгии, Израиля.Активность арабских бизнесменов предопределила возможное место для следующихподобных мероприятий – Объединенные Арабские Эмираты. Среди участников –представители компаний с именем, мировых лидеров в своей отрасли:«Катерпиллер», «Нэвистар», «Стемкор», «Сименс», «Итера».
Олег Зиновьев,директор Национального инвестиционного агентства Министерства экономикиБеларуси: «Финская «КЕСКО» планирует встречу с премьером для обсуждения деталейинвестиционного проекта, чешская «АЛЬТА», уже имевшая дело с БелАЗом, это ужене мелкий или средний бизнес, а мировые киты!»
Как правило,участие в подобных форумах платное, поэтому деловой прагматизм – главноенастроение мероприятия. И приехали сюда отнюдь не рядовые сотрудники, аруководители компаний и топ-менеджеры. Соответственно, достигнут ряд конкретныхкрупных договоренностей. Один из самых богатых людей Польши Ян Кульчик,например, готов работать над проектом в миллиард долларов по строительствуугольной станции в Гродненской области.
В то же время ибелорусские компании обосновываются в Европе. В рамках работы форума состояласьпрезентация дочерней английской фирмы «БНК» в Лондоне. Теперь белорусскиенефтепродукты напрямую, а не через посредников будут продаваться на Западе.
Пробел в знанияхзападных политиков и бизнесменов заполняли премьер-министр Сергей Сидорский,вице-премьер Андрей Кобяков и министр экономики Николай Зайченко. В Лондонебелорусский премьер успел дать интервью ряду британских изданий, выступить впалате общин и в палате лордов, только за один день провести 15 деловых встречс бизнесменами и обсудить возможности сотрудничества в финансовой сфере слордом-мэром Лондонского сити. И, конечно, на каждой встрече шла речь обинвестиционной привлекательности республики и проходящих реформах. Финансовыйкризис помог иначе взглянуть на выбранный Беларусью курс.
Гельмут Дуз,главный исполнительный директор «SB Telecom» по вопросам компании «VELCOM»: «Унас уже имеется опыт работы в Беларуси в течение одного года. Это позитивное иблагодатное место для инвестиций и финансовый кризис только улучшил преимуществаэтого рынка. При этом экономика республики развивается хорошо, что такжестимулирует западный бизнес идти в Беларусь».
В Лондоне длямногих западных бизнесменов стало неожиданностью насколько инновационнаяБеларусь в своей экономической политике. Считают очень важным итогом форума егоорганизаторы не только подписанные контракты, но и то, что две трети бизнеса,собравшегося здесь, – это новый для Беларуси бизнес.
Аналіз:
1.Пасля першых двух сказаў становіцца зразумела, пра што пойдзе гаворка (Врасписании мистера Шамели на следующую неделю – деловая поездка в Минск,встреча с белорусским премьер-министром и председателем Национального банка.Лондонский форум стал важным этапом в реализации целого комплексабизнес-проектов компании)
2.Амаль усё дзеясловы ў форме цяперашняга часу( готовработать, основывается)
3.Выкарыстоўваецца інверсія (И приехали сюдаотнюдь не рядовые сотрудники, а руководители компаний и топ-менеджеры)
4.Простыя сказы чаргуюцца са складанымі. Мова вельмі простая і зразумелая, добраўспрымаецца на слых.
5.Выкарыстоўваецца спецыяльная лексіка (инвестиционный проект, министр экономики, бизнесмен, социальная политика)
6. Ёсць элементы інтэрв’ю (ГельмутДуз, главный исполнительный директор «SB Telecom» по вопросам компании«VELCOM»: “У нас уже имеется опыт работы в Беларуси в течение одного года.Это…”)
7.Маўленчыя стандарты, клішэ (стал важным этапом, в релизации целого комплексабизнес-проектов компании, неостались без внимания, планирует встречу)
8. Эліпсіс(Среди участников – представители компаний с именем,мировых лидеров в своей отрасли: «Катерпиллер», «Нэвистар», «Стемкор»,«Сименс», «Итера».)
9.Від рэпартажу – падзейны, з элементамі аналітыкі, прамы, сінхронны,каменціраваны
2.2Рэпартажы тэлеканала СТВ “Ребёнок в подарок”, АлесяВысоцкая ( “Репортёр СТВ” 18 ноября 22:00)
До рожденияЕгорушки считанные часы. Мама Светлана с умилением, медленно, снова и снова,перекладывает одёжки. Ее мальчик обязательно будет самым-самым… красивым,модным, здоровым… Познакомиться с ним поскорее ей просто не терпится.
СветланаРоманова: Надо разговаривать с ребенком, поэтому разговариваем, иногда дажеперестукиваемся.
В поискахподдержки и понимания Светлане пришлось проделать путь нелегкий и длинный. ИзБорисова в Минск она приехала, чтобы возвратиться домой только с ребенком.
СветланаРоманова: Этот ребенок очень долгожданный, поэтому на прерывание мы несогласились.
У Светланысахарный диабет – 18 лет инсулина. Но переступить через маленькую жизнь она несмогла. Пришлось отстаивать ребенка. Врачи говорили будут осложнения, но онадобилась направления в Минск.
СветланаРоманова: Здравствуй малыш, я – твоя мама.
Таких женщинздесь называют героями, но и свой труд – медицинской победой. В центре«Мать и дитя» почти каждый случай тяжелый. Пережить тяжелую утрату. В37 лет решиться на второго ребенка. При смертельном диагнозе не сдаться. И,наконец, перенести клиническую смерть. Этот случай вошел в мировую историю. Онем, и героической пациентке, еще не раз напишут в научных трудах. Белорусскимврачам удалось победить законы природы.
Но пациентка иребенок в ее утробе чудом и стараниями врачей – выжили. После этого была ещеодна операция, но женщина не отказалась от возможности родить. В результатеродила практически доношенную девочку.
В точномдиагнозе этой смелой девушки сомневались даже сами медики. При такой болезни,как у Тони, возможность даже наступления беременности минимальна.
Ее уже успелиокрестить «чудом целеустремленности», а рождение здорового ребенка отматери с миодистрофией Дюшена – чудом природы и современной медицины. СегодняАриша – единственный ребенок в мире от матери с таким заболеванием.
Разлука сдочерью казалась им вечностью. Больше месяца – лишь короткие свидания и видео смобильного. Их мечте о ребенке – годы. И все это время Тоня, с детстваприкованная к инвалидной коляске, не жалея сил, шла к цели. Арина – ребенок оттретьей, теперь уже можно смело сказать, удачной беременности.
За год через этоотделение проходят до 900-т таких малюток со всей Беларуси. С недавнего временинаша страна имеет достаточно возможностей, чтобы дать шанс им сформироватьсявне материнского тела.
Пока одни заправо стать матерью готовы в залог внести свою жизнь, другие – рожают легко и стакой же легкостью детей бросают. Сегодня меду ними лишь прозрачные стены. Новскоре их прочно разделит понятие «мама». О таких матеряхпредпочитают не говорить. Не привыкать к малышам, для которых в первые днижизни медпесонал и мама и папа – здесь учатся годами.
Тем временемЕгорушка мирно посапывает в кувезе и улыбается, услышав голос. Пока с мамойСветланой Романовой они в разных палатах, но уже вместе по жизни. Ей еще исамой тяжело, но теперь, говорит тихо, задумавшись, самые страшные тревогипозади.
Аналіз:
1.Рэпратаж пачынаецца з апісання сітуацыі. Толькі паслянекалькіх сказаў становіцца зразумела, пра што пойдзе гаворка. (У Светланысахарный диабет – 18 лет инсулина. Но переступить через маленькую жизнь она несмогла. Пришлось отстаивать ребенка)
2.Амаль усё дзеясловы ў форме цяперашняга часу ( перекладывает одежду, имеет, знает)
3.Выкарыстоўваецца эліпсіс (Сегодня Ариша – единственный ребенок вмире от матери с таким заболеванием. У Светланы сахарный диабет – 18 летинсулина. )
4. Простыя сказычаргуюцца са складанымі. Мова вельмі простая і зразумелая, добра ўспрымаецца наслых.
5.Выкарыстоўваецца спецыяльная медыцынская лексіка (миодистрофиейДюшена, инсулин, клиническуюсмерть)
6.Ёсць метафары, параўнанні, эпітэты. (переступитьчерез маленькую жизнь, чудом целеустремленности, красивый, модный, здоровый)
7. Дэталі, дробязі, эпізоды (Тем временемЕгорушка мирно посапывает в кувезе и улыбается, услышав голос)
8.Выкарыстоўваюцца такія выразы як (“тем временем”, “дорождения считанные часы”, “сейчас”)
9.Від рэпарптжу – тэматычны, фіксаваны, сінхронны, каменціраваны
“Смотрив корень”, И.Ханунік, А.Кулакова (“Репортёр СТВ” 25 ноября 22:00)
Это таких называютжертвами гламура, заложницами перекиси водорода и любимицами «настоящих»джентельменов. Их лучшие друзья – бриллианты, а закадычные подруги КсенияСобчак и Памела Андерсен. Они пишут блондинка через «а», а про них пишут вмодных журналах. На подобных блондинок работает даже своя индустрия.
Остановись блондинка –ты прекрасна. Модный фотограф Михаил Маруга знает, голубые глаза и светлыеволосы – вот предел мечтаний любого заказчика. А при проявке негатива зачертами лица вряд ли проступят черты непростого характера. Ради такого кадраможно выдержать многое – бесконечные капризы, многочасовые сборы и даже порчудорогого реквизита.
Финансовым, и не только,запросам любимой жены готов потакать и Виталий. Успешный бизнесмен дома готовна время распрощаться с руководящими функциями.
Из-за светлой головкикрасавицы Виолетты – в жизни Виталия регулярно появляются черные полосы. Пойдитуда – не знаю куда, принеси то – не знаю что – и это все о ней. Забыть о чемговорили минуту назад, но помнить об обиде пятилетней давности – у белокуройлогики свои законы. Вот только у Виталия в такие моменты – мысль одна: обеззаконии. А у Виталия в результате таких вот не творческих терзаний на светпоявилось философское умозаключение. Поняв, что дверь в холостяцкую жизньнавсегда захлопнулась, он открыл для себя окно в искусство.
Все о черных дырах,кометах и не только знают натуральные блондинки Ольга Жукова и Алла Шайбак. Воттолько не звездный путь белокурых бестий, а атомные орбиты занимают умы химикаи ядерщика. Юмористический «террор» блондинистого фольклора вдребезгиразбивается об их энциклопедические знания. Высокие требования они предъявляютк работе, а не к собственной внешности.
Ультрафиолетовомуизлучению солярия здесь противостоит радиационное. Измерению сантиметров наталии – замер мощности дозы гамма облучения. А счетчику калорий – счетчикГегера — Мюллера. Их не увидишь на модной тусовке и вряд ли застанешь в салонекрасоты. Зато всегда обнаружишь там, где нужна помощь.
Цвет волос Владимира нерезультат парикмахерского искусства. Платиновая шевелюра и прозрачная кожа –последствия мутации на генном уровне. Таких как он, блондинов «поневоле» — одинна 20 000. Владимир с детства – белая ворона. Хотя – скорее соловей.
Недостаток меланинакомпенсирует избыток таланта. Сильный голос, но слабое зрение. Такова расплатаперед природой за уникальность. В нагрузку – использование специальныхсолнцезащитных средств в режиме нон-стоп. Кстати, стереотип о мягкотелостибелокурых он полностью опровергает. Темпераментный мачо в душе – Владимирпредпочитает света белого не видеть.
Безрадостное будущеенатуральных блондинок способны поддержать их крашеные соперницы. У очень яркихбрюнеток тоже есть риск остаться без шевелюры. То, что для альбиносов –проклятье, для страстно желающих «просветления» — подарок небес. Чтобы про нихтравили анекдоты, они готовы травить волосы.
Аналіз:
1.Рэпратаж пачынаецца з галоўных фактаў, становіцца адразузразумела, пра што пойдзе гаворка.
2.Амаль усё дзеясловы ў форме цяперашняга часу (разбивается,оспаривает, противопоставляет,готоваяподдержать)
3.Выкарыстоўваецца эліпсіс (Внагрузку – использование специальных солнцезащитных средств в режиме нон-стоп.Измерению сантиметров на талии – замер мощности дозы гамма облучения)
4.Простыя сказы чаргуюцца са складанымі. Мова вельмі простая і зразумелая, добраўспрымаецца на слых.
5.Выкарыстоўваюцца варварызмы і іншамоўныя словы (мачо,гламур, индустрия,нон-стоп)
6.Ёсць метафары, параўнанні, эпітэты (дверь в холостяцкуюжизнь навсегда захлопнулись, он открыл для себя окно в искусство,белая ворона, мягкотелость белокурых,светабелого не видеть, юмористический«террор» блондинистого фольклора вдребезги разбивается об их энциклопедическиезнания, подарок небес)
7.Антытэза (Сильный голос, но слабое зрение.)
9.Від рэпарптжу – тэматычны, фіксаваны, сінхронны, каменціраваны
2.3Рэпартаж тэлеканала БТ “Еўрабачанне 2007”
22студзеня ў сталічным Палацы спорту адбыўся гала-канцэрт фіналістаўНацыянальнага тэлевізійнага музычнага праекту «Еўрафэст» — адборачнага этапа конкурса песні «Еўрабачанне-2007» — «Дарога наЕўрабачанне». Гала-канцэрт трансліраваўсяў прамым эфіры Першага канала і тэлеканала «Беларусь-ТБ».
Парашэнні прафесійнага журы на чале з народным артыстам Беларусі, прафесарамМіхасём Фінбергам, нашу краіну на міжнародным конкурсе песні«Еўрабачанне-2007» у Хельсінкі (Фінляндыя) будзе прадстаўляцьДмітрый Калдун.
Нафінальным гала-канцэрце «Дарога на „Еўрабачанне“ ёнвыканаўпесню „Work your magic“, аўтарам музыкі якой з'яўляецца ПіліпКіркораў, Дыяна Гурцкая — лірычную кампазіцыю „How long“ вядомагакампазітара Кіма Брейтбурга, група The Project выканала іранічную песню»S.u.p.e.r. s.t.a.r.".
Уканцэрце таксама прымалі ўдзел беларускія «зорачкі» дзіцячага«Еўрабачання» Андрэй Кунец і Ксенія Сітнік,прадстаўнікі Беларусі на «Еўрабачанні» Анжаліка Агурбаш, дуэт«Аляксандра і Кастусь», Паліна Смолова, зоркі еўрапейскай поп-музыкі:швецкая спявачка Carola, расійскі выканавец Дзіма Білан,група Cosmos і спявачка МаріN з Латвіі, якія таксама ўдзельнічалі ў «Еўрабачанні».
Нагадаем,што арганізатарам праекту «Еврофест» і афіцыйным вяшчальнікамконкурсу «Еўрабачанне» у нашай краіне з'яўляецца Нацыянальнаядзяржаўная тэлерадыёкампанія Рэспублікі Беларусь.
Аналіз:
1.Рэпратаж пачынаецца з галоўнай падзеі, пра якою пойдзе гаворка далей.
2.Ёсць дзеясловы ў форме цяперашняга часу, але большасць з іх у форме прошлагачасу. Яны канстатуюць факты (адбыўся гала-канцэрт,гала-канцэрттрансляваўся, выканаў)
3.Простыя сказы чаргуюцца са складанымі. Мова вельмі простая і зразумелая, добраўспрымаецца на слых.
4.Выкарыстоўваецца спецыяльная лексіка (Нацыянальнытэлевізійны музычны праект «Еўрафэст”, „Еўрабачанне-2007“ — »Дарога на Еўрабачанне”, гала-канцэрт)
6.Паўторы («Еўрабачанне-2007”,гала-канцэрт)
7.Дэталі, дробязі, эпізоды.( На фінальным гала-канцэрце»Дарога на «Еўрабачанне» Дмітрый Калдун выканаўпесню «Work your magic»)
9.Від рэпарптжу – падзейны, фіксаваны, сінхронны, каменціраваны
Заключэнне
У выніку параўнання рэпартажаў розных тэлеканалаў, можна зрабіцьвынік, што іх ўзровень на беларускім тэлебачанні даволі высокі.
Мова рэпартажу складаецца з разнастайных вобразных сродкаў маўлення. Гэтатлумачыцца тым, что рэпартаж – вельміі развіты і неаднародны жанр, якіўвасабляе ў сабе сінтэз розных стыляў маулення. Слоўная тканіна тэлерэпартажўскладаецца з розных стылістычных частак тэксту. Але аб’ядноўвае іх, менавіта,сам рэпарцёр. Ён з’яўляецца майстрам, пад дудку якога пляшуць словы і выразы,становяцца на патрэбныя месцы словазлучэнні і сказы, нібы жывыя. Галоўнымцэнтрам ў тэлерэпартажу з’яўляецца аўтарскае Я, якое пранізвае ад пачатку і даканца ўвесь рэпартаж.
Знешняя стракатасць пры ўнутранай цэласнасці праяўляецца таксама прыаналізе лексікі і фразеалогіі твора. Для рэпартажу характэрна ўзаемадзеянненейтральнай лексікі з гутарковай, часам моцна афарбаванай эмацыянальна. Безгутарковай лексікі немагчыма стварыць ніводны рэпартаж. У залежнасці ад індывідуальнайманеры журналіста і тэматыкі твора, рэпартаж больш ці менш насычаны такімі словамі.
У гутарковай лексіцы ёсць розныя функцыі. Перш за ўсё гэта выражэннеаўтарскага Я журналіста ў рэпартажы. З яе дапамогай магчыма эмацыйна і дакладнаапісаць тое, што адбываецца навокал. Такая лексіка актыўнаўдзельнічае ў стварэнні атмасферы. Таму можна лёгка перанесці глядача на месца падзей, каб ён апынуўся ў эпіцэнтры, нават,калі ён сядзіць дома ў крэсле. Па-другое, выступленне гутарковага стылю небывае бясстрасным. А, як вядома, эмоцыі і настрой спрыяюць найбольшайэфектыўнасці рэпартажу.
У рэпартажы таксама ёсць і спецыяльная лексіка. Тэрміны выкарыстоўваюццаў прамым значэнні, не адбываецца іх пераасэнсаванне. Бо на гэта няма часу імова павінна быць простай і дакладнай. Выкарыстанне спецыяльнай лексікі ўрэпартажы таксама мае межы. Мова рэпартажу павінна быць папулярнай, даступнай,простай. Таксама ў ёй не сустракаюцца вузкаспецыяльныя тэрміны. Але калірэпартаж датычыцца, напрыклад, навуковай канферэнцыі, то для каларыту івідавочнасці магчыма выкарыстаць спецыяльную лексіку. Гэта звычайная справа длятых, хто робіць рэпартажы.
Як ужоадзначалася вышэй, у рэпартажы ёсць стылёвыя рысы розных жанраў. Таму ёнз’яўляецца сінтэтычным. Толькі самыя творчыя і смелыя журналісты могуцьзаймацца такім жанрам, як рэпартаж. Бо з аднаго боку, ён дае шырокія магчымасцідля праяўлення індывідуальнай манеры журналіста. Але з другога боку, трэба быцьвельмі адказным за кожнае слова, якое скажаш у эфіры, бо зрабіць мантаж (часцейза ўсё) будзе немагчыма. Таму рэпарцёр павінен быць вельмі адукаваным,вытрыманым прафесіяналам, фанатам сваёй працы.
На беларускімтэлебачанні можна ўбачыць шмат добрых рэпартажаў. Але часцей за ўсё журналістывыкарыстоўваюць не ўсе магчымыя вобразныя сродкі мовы, якія маглі б зрабіць іхсюжэты яшчэ лепшымі, чым яны ёсць. Часцей за ўсё мы бачым падзейныя (аператыўныя) і афіцыйныя рэпартажы.
У тэлерэпартажа ёсць перавага перад яго друкаваным сябрам, боглядач бачыць фон у кадры, які ў газеце трэба апісаць. У рэпартажы часцей заўсё няма аналітыкі, ёсць толькі голая рэальнасць і факты у рэжыме он-лайн. Ягосоллю з’яўляюцца дэталь і эпізод. У сучасных тэлерэпартажах выкарыстоўваццасамыя розныя вобразныя сродкі мовы, якія і скаладюць яго моўную тканіну: метафары, эпітэты, параўнанні, выкарыстоўваюццасловы высокага стылю або прастамоўныя выразы.
Рэпартаж — гнуткі жанр, які прыстасоўваецца да існуючана палітычнага рэжыму, эканамічнайсістэмы і нораваў, якія існуюць у грамадстве. У сучасных абставінах рыначнай эканомікі,амаль усе рэпартажы маюць адценне сенсацыйнасці. Сенсацыйнасць – гэта таяабгортка, якая павялічвае попыт на тавар. Але рэпартаж усё роўна застаеццанязменным: прымушае глядача перажыць падзею, робіць яго саўдзельнікам.
Спісвыкарыстанай літаратуры:
1. Голуб, И.Б. Стилистика русскогоязыка/ И.Б. Голуб. – Москва: 1997.
2. Навозов, М. Поговорим орепортаже/ М. Навозов. – Москва: 1992.
3. Розенталь, Д.Э. Практическаястилистика русского языка/ Д.Э. Розенталь. – Москва: 1997.
4. Дэвид РэндаллУниверсальныйжурналист/ Дэвид Рэндалл.–Москва: 1996.
5. Федотова, Л.Н. Становлениерепортажа на радио/ Л.Н. Федотова. – Москва: МГУ,№ 6, 1967.
6. Царёва, Л. Живая мозаикарепортажа/ Л. Царёва. — Журналист, № 8, 2005.-- С.86 — 87
7. Царёва, Л. Под музыку репортажа/Л. Царёва. — Журналист, №9, 2005. – С.79 – 80.
8. Цікоцкі, М.Я. Стылістыкабеларускай мовы/ М.Я. Цікоцкі. – Мінск: Вышэйшая школа, 1976.
9. Цікоцкі, М.Я. Стылістыка тэксту/М.Я. Цікоцкі. — Мінск: Беларуская навука, 2002.
Интэрнэт-рэсурсы:
10. www.mediasprut.ru/jour/theorie/genre/report-his3.shtml
11. in1.com.ua
12. s-slova.ru
13. www.mediasprut.ru/jour/theorie/genre/report-his5.shtml
14. www.ont.by
15. www.tvr.by
16. www.ctv.by/news
17. sayings.ru/proverb/prov2p13.html